بیات مستعلی بیگ
در مورد ایل بیات و تبار بیات ها می باشدبیات مستعلی بیگ
در مورد ایل بیات و تبار بیات ها می باشدتیلیم خان
تیلیم خان
در این مطلب به معرفی تیلیم خان بیات شاعر بزرگ زبان و ادبیات ترکی
و از افتخارات ایل بیات(بایات) خواهیم پرداخت
تیلیم خان از شعرای مشهور ترک و متولد روستای مراغه بخش
نوبران ساوه می باشد
اما اصالت وی از ایل بیات می باشد پدر یا پدربزرگ
تیلیم خان به همراه تعداد زیادی از بیات های شمال عراق
در زمان نادرشاه به ایران کوچ می کنند
قابل ذکر است که ترک ها در کشور عراق به ترکمان
هم معروفند
این گروه از بیات ها که توسط نادرشاه به ایران مهاجرت داده
شده اند به بیات قارا اولی مشهور هستند قبلا در مطلبی
تحت عنوان بیات قارا اولی به این موضوع مفصل پرداخته ام
تیلیم خان در شعری این موضوع را نیز بیان کرده است :
| اؤلکه‌میز عراق‌دیرشهریمیز ساوا | مزلقان چاییندان گؤتؤردؤم هاوا | |
| عاشیقلار دردینه اِیلرم داوا | من طبیبم هندوستاندان گلیرم | |
| بیلن‌لربیلسین‌لرمن تیلیم خانام | بیلمیین‌لربیلسین، گؤوهرم، کانام | |
| مرغی ساکینی، اصلی تؤرکمانام | گزه‌گزه بو جهاندان گلیرم |
| هر مصلحت اولسا ائلینن گرک | مثلدیر بو، بیر گولونن یاز اولماز |
پسرانش به نامهای «ابوالقاسم بگ»، «غلامحسین بگ» و «شکرالله بگ» بوده اند.
نام یکی از دخترانش «زرافشان» و نام دختر دیگرش مشخص نیست.
همسرش” «مختومه خانم», خواهر کوچکتر «مهری خانم»
دختر حاجی محمّدرضاخان بوده است.
شخصی به نام «صفی‌الله خان» که از مقامات بلندپایه نظامی آن دوره
بوده ازدواج کرده و به شیراز می رود.
تیلیم‌خان نیز به شیراز رفته و در آنجا به شغل نجاری و منبت کاری
مشغول می‌شود و بعد از مدّتی به دیار خود بر می‌گردد و
با مختومه خانم ازدواج می‌کند.
آمده از کلمه های اصیل ترکی و به معنی زیاد، تمام، کامل، همیشه،
دائم، با پایه و اساس و ابدی می باشد.
(دیوان الغات التّرک جلد ۱ صفحه ۵۱۴-۳۹۷)
در همانجا دفن می‌گردد ، قبر وی در قبرستان همان روستا واقع می‌باشد
که در سال ۸۹، بارگاهی بر روی آن برپا گردید.
آشنایی لازم را داشته و بر بعضی اشعار آنان نظیره نوشته است.
از شاعرانی که تیلیم خان از اشعار آنان در شعرش به انحاء مختلف
استفاده کرده می توان به شاعران زیر اشاره کرد:
2- عمادالدین نسیمی بنیانگذار فرقه‌ی حروفیه (قرن هشتم هجری)،
3- ملاپناه واقف (که معاصر تیلیم‌خان و وزیر ابراهیم خلیل‌خان حاکم وقت
منطقه‌ی قاراباغ آذربایجان و مستقر در قلعه‌ی شوشا بوده است)،
4- شاه اسماعیل ختایی (بنیانگذار سلسله صفویه)،
5- مختوم‌قلی فراغی شاعر بزرگ ترکمن (که چند دهه قبل از تیلیم‌خان
دار فانی را وداع گفته است)،
6- تیکمه‌داشلی خسته‌قاسم (که در دوره‌ی صفویه و
پذیرفته، برشاعران بعد از خود نیز تاثیراتی داشته است.
این امر را می‌توان در آثار شعرایی نظیر
مأذون قشقایی, ترکمن محمود (از نوادگان تیلیم خان),
حکیم هیدجی و شاعران دیگر منطقه به خوبی مشاهده نمود.
(مخصوصا منطقه ساوه و همدان) استفاده های فراوانی برده است؛
مانند استفاده از امثال و حکم،
معروف “بیرگولونن یازاوْلماز”(با یک گل بهار نمی‌‌شود),
در یک بیت شاعر را شاهد می‌آوریم.
«یئر ایله گؤیون بحثی- مباحثه ی زمین و آسمان» از داستانهای قدیمی
مانند بحث «درخت خرما و بز» الهام گرفته است .
ادبیّات عرب و فارسی تسلط کافی داشته
و اشعاری نیز به این زبانها سروده است .
دارای مفهوم مذهبی، اجتماعی و پند و اندرز و حکمت می باشند.(1)
(1) : نوشته : اسدالله امیری
منبع : http://durnanews.ir/?p=7970
توتم بیات (بایات)
توتم بیات (بایات)
در این جا به مبحث توتم طایفه بیات(بایات)
یا به ترکی بایات اونقونو خواهیم پرداخت
در ابتدا لازم است در مورد توتم توضیح دهیم توتم به معنای سمبل
می باشد در اسنادی که مربوط به طوایف ترک غزتبار است
برای طایفه بیات(بایات) توتم(سمبل) زیر کشیده شده است
از جمله در کتاب مجمع التواریخ نوشته رشیدالدین فضل الله
به نظر تعداد اندکی از محققین تاریخ ترک های غزتبار این توتم
پرنده عقاب است
اما اکثریت محققین معتقدند توتم(سمبل) قوم بیات
پرنده شاهین می باشد
معتقد است توتم(سمبل) قوم بیات(بایات) عقاب فرود آمده
با گردنی افراشته است
اما به نظر می رسد نظریه ای که توتم قوم بیات را پرنده شاهین می داند
صحیح تر است در میان ترک های آسیای میانه از قدیم تا اکنون
پرندگان شکاری احترام ویژه ای داشته و دارند
برادر و هم طایفه ای گرامی آقای روح الله میرزایی از بیات های منطقه
چادگان استان اصفهان عکس سنگ قبری متعلق به یکی از افراد
طایفه بیات که مربوط به دوره فتحعلی شاه قاجار می شود را
برای بنده ارسال نمودند که در بالای آن طرحی از
یک پرنده شکاری رسم شده است
در اینجا ممکن است این سوال برای خوانندگان وبلاگ ایجاد شود
طایفه بیات بوده که منحصر به این قوم بوده است و
در بین دیگر اقوام وجود نداشته است
مانند اثر انگشت که برای هر شخصی خاص می باشد
اما توتم(سمبل) ممکن است در بین
دیگر اقوام هم وجود داشته باشد و فراگیر باشد
همچنین ضروری است که بگویم
تامغای بیات در واقع نگارش کلمه بایات به خط باستانی
ترکان در آسیای مرکزی است
محققین معتقدند قدمت توتم در بین ترکان غزتبار
مانند طایفه بیات(بایات) بیشتر از قدمت تامغا در بین آنان است
در واقع توتم به گفته آنان مربوط به زمانی است
که الفبا و نگارش در بین ترکان غزتبار وجود نداشته است
قبلا مفصل در مورد تامغای بیات در مقاله ای تحت عنوان
تامغای طایفه بیات در وبلاگ توضیح داده ام
تامغای ایل بیات (نشان بیات) محبوب در کشور ترکیه
تامغای ایل بیات(نشان بیات) محبوب در
کشور ترکیه
در کشور ترکیه تامغاهای طوایف ترک غزتبار مخصوصا تامغاهای
مربوط به قوم قایی و قوم بیات(بایات) در بین مردم محبوب می باشند
تصاویر زیر مربوط به تامغای قوم بیات(بایات) است
قوم ترک بیات(بایات) می باشد
در مطلبی تحت عنوان " تامغای بیات " که قبلا نوشتم
و در وبلاگ قرار دادم کاملا درباره آن توضیح دادم
در زیر صحنه ای از فیلم قیام ارطغرل را مشاهده می کنید
که در این صحنه تامغای قوم بیات روی پرچم بیات ها قرار دارد
و بیات ها متحد ارطغرل هستد
لازم به ذکر است ارطغرل پدر عثمان یکم بنیانگذار سلسله عثمانی است
سلسله عثمانی از نسل قایی بودند و قایی برادر بایات جد اعلای قوم بیات است
در واقع بیات ها و قوم قایی عموزاده و هر دو از نسل گون خان و نوه اوغوزخان هستند
قبرهای تاریخی بیات ها در ترکیه
قبرهای تاریخی بیات ها در ترکیه
عکس های زیر قبور متعلق به ایل بیات (بایات) در مناطق
سیدی کمر و فتحیه در استان موغله کشور ترکیه می باشد
منبع عکس :
http://www.fethiyehaber.com/seydikemer-ortakoyun-tarihteki-adi-bayat/
قبری متعلق به ایل بیات (بایات) در منطقه اژه کشور ترکیه
مربوط به 600 سال قبل
منبع عکس :
سنگ نگاره مرد و تامغای بیات
سنگ نگاره مرد و تامغای بیاتدر این مطلب به معرفی سنگ نگاره ای خواهیم پرداخت که
در منطقه تیمره در استان مرکزی کشف گردیده است
لازم به ذکر است که در منطقه تیمره تعداد خیلی زیادی
سنگ نگاره با طرح ها و نقوش مختلف کشف گردیده است
اما در میان این همه نقوش وجود تامغاهای بایات و قایی
بسیار جالب توجه می باشد
علاوه بر وجود چندین تامغای بایات و قایی که متعلق به
ترک های غزتبار بیات و قایی است نقاشی زیر دیده می شود
در این نقاشی سنگ نگاره ای منحصر به فرد ، تامغای بیات
به عنوان جزیی از یک نقاشی در معنا و مفهوم
خویش به کار گرفته شده است
نقش معروف به مرد بایات(بیات)
محل کشف تیمره خمین در استان مرکزی
همانطور که قبلا گفتیم تامغا در ترکی به معنی نشان و علامت می باشد
تامغای بایات هم کلمه بایات است که با الفبای باستانی مورد استفادهترکان غز نوشته شده قبلا در مطلبی تحت عنوان
" تامغای بیات یا علامت اجاق بیات " در مورد تامغای بیات توضیح دادم
و از توضیح مجدد در این باره خودداری می کنم
همانطور که قبلا گفتم بایات به معنی ثروت و نعمت می باشد
همانطور که مشاهده می کنید در سنگ نگاره ای که عکس آن را
گذاشته ایم مردی را مشاهده می کنید که تامغای بیات که تغییر یافته
تامغای باستانی بیات است در بالای سر آن قرار گرفته
و گفته اند که او در حال رقص است (شبیه به رقص سما )
و بر اساس این سنگ نگاره رقص عرفانی که امروزه به رقص سما مشهور است
در اصل یکی از رقص های ترکان بیات بوده است
و به آن نام رقص بیات داده اند
البته نظر دیگر این است که شخص به تصویر کشیده شده
دستهایش رو به آسمان و فقط در حال نیایش است
در اینجا این سوال در ذهن خطور می کند دعای او چیست؟وجود تامغای بیات نشان می دهد که او از خداوند نعمت یا به تعبیری ثروت
را طلب می کند چون که تامغای بیات به معنی ثروت و نعمت است
(لازم به ذکر است تامغاهای طوایف ترک غزتبار هرکدام دارای معنی خاص
خود می باشد مثلا تامغای طایفه قایی یعنی پایدار و استوار)
همانطور که مشاهده می کنید در اطراف این مرد تعداد سه بز
مشاهده می شود
در واقع این مرد ثروتی و نعمتی را که از خداوند می خواهد
زیاد شدن گله دامهایش می باشد
آن چه در مورد شخصی که این نقاشی را کشیده است متوجه می شویماین است که او یک ترک غزتبار بوده و با تامغاها و معانی ترکی آن ها
آشنایی داشته است
حتی خواسته او که ازدیاد گله دام هایش بوده به ما نشان میدهد
که او از ترک های غزتباری بوده که زندگی عشایری داشته است همانطورکه در آن زمان اکثر ترک های غزتبار زندگی عشایری داشتند
گفتن این نکته ضروری است که بر طبق گزارش های باستانشناسی
این سنگ نگاره ها که شامل نقاشی های مختلفی می باشد در
یک دوره چند هزار ساله تا دوره اسلامی توسط مردم محلی و اقوامی
که از آنجا عبور می کرده اند رسم شده است
در رابطه با تامغاهای بیات و قایی کشف شده در تیمره بین محققین
دو نظریه وجود دارد :
1_ بعضی قدمت آن ها را مربوط به اولین جهانگشایی ترکان اوغوز
یعنی چند هزار سال قبل
(قبل از میلاد مسیح(ع)) و معاصر با دوران فراعنه در مصر می دانند
و به داستان جهانگشایی ترکان اوغوز
که در آن محدوده زمانی اتفاق افتاد و از آسیای میانه حرکت کرده
و تا مصر پیش رفتند
و پس از دریافت غنایم بسیاری به محل اولیه خویش بازگشتند
استناد می کنند
داستان این جهانگشایی در کتاب اوغوزنامه نوشته رشید الدین فضل الله و
همچنین در کتاب سکیف های امپراطور فصل ششم کتاب
نوشته آقای زائور حسن اف به مترجمی رضا جلیلی نیا آمده است
2_ بعضی نیز قدمت آن ها را مربوط به دومین جهانگشایی ترکان اوغوز
یعنی بعد از اسلام و در زمان سلجوقیان یا بعد از آن می دانند
لازم به ذکر است بنا به گفته محققین ترک ،
سلجوقیان از ترکان اوغوز و از ایل قینیق بودند
لازم به ذکر است بعد از تاسیس سلسله سلجوقیان
دیگر طوایف ترک اوغوز به آنها می پیوندند و از آسیای میانه وارد
غرب رودخانه جیحون و فلات قاره ایران می شوند