بیات مستعلی بیگ
در مورد ایل بیات و تبار بیات ها می باشدبیات مستعلی بیگ
در مورد ایل بیات و تبار بیات ها می باشدلباس سنتی بیات ها
لباس سنتی بیات ها
در این مطلب به بررسی لباس سنتی بیات ها خواهیم پرداخت
همانطور که در مطالب قبل گفته شد طایفه بیات از ترک های
اوغوز می باشند در واقع لباس سنتی بیات ها لباس ترکهای
اوغوز بوده است لباس ترک های اوغوز متاسفانه دیگر توسط
بیات ها استفاده نمی گردد
اما خوشبختانه این لباس توسط طایفه افشار خراسان هنوز
مورد استفاده قرار می گیرد از آنجا که افشارها و بیات ها
هر دو از طوایف ترک اوغوز هستند و نسبت خویشاوندی باهم
دارند می توان چگونگی لباس ترک های اوغوز را مشاهده نمود
(در میان ترک ها این لباس با نام "لباس جوانی" و یا "جوان کننده"
به صورت ساده "لباسی که انسان را با طراوت و جوان می کند"
مورد استفاده قرار م می گیرد. این لباس قرمز یا همان " آل قافتا "
یا قیرمیز قافتا : قیرمیز کوینک" در عروسی ها و مخصوصا در
شب های عروسی به تن داماد می پوشانند.
بر اساس داستان های باقیمانده از دده قوروقود این لباس قرمز
در میان اوغوز ها رواج بیشتری دارد،
همچون لباس های قرمز امروزی در بین تورکمن ها، آذربایجانی ها،
قره چایی ها، داغستانی ها و ترکهای خراسانی (گرایلی و افشار ها )
سمبل یا نشان عروس ها نیز "یامشماق" یا "آل یاشماق :
قیرمیز یاشماق" می باشد
که هنوز هم در میان ترک های گرایلی و افشار و ترکمن ها رواج دارد.)(1)
لباس ترک های افشار که از اجدادشان باقیمانده است
(1) : نوشته فوق برگرفته ازتحقیق آقای اسماعیل سالاریان از محققین
ترک خراسان می باشد که تحت عنوان لباس سنتی ترکان خراسان
نوشته شده است
منبع مطلب : http://salariyan.arzublog.com/post/72600
پروین بهمنی
پروین بهمنی
مدتی قبل اتفاقی بسیار مبارک برای ایل قشقایی افتاد
به سرکارخانم پروین بهمنی لالایی خوان برجسته ایل بزرگ قشقایی
و پژوهشگر در حوزه موسیقی اقوام نشان درجه یک هنری اهدا گردید
من هم به عنوان یکی از فرزندان ایل بزرگ قشقایی برخود وظیفه می دانم
که این موفقیت را به ایشان تبریک بگویم و خدمت ایشان عرض نمایم که
سرکار خانم پروین بهمنی بیز قاشقای لار ارزشینگیز و قدرینگیزی
بیلیراگ
بیات اینانلو(بیات متحد با اینانلو)
بیات اینانلو(بیات متحد با اینانلو)
قبلا اشاره نمودیم در زمان سلجوقیان بعد از ورود قوم ترک بیات که از اقوام اوغوز ومتحد با دیگر اقوام اوغوز بود به غرب رودخانه جیحون و فلات قاره ایران
که خود سلجوقیان نیز از قوم ترک قینیق و از اقوام اوغوز بود
قوم بیات به دلایلی دچار پراکندگی شد
از طرفی ابراهیم اینال برادر ناتنی طغرل بیگ سلطان مقتدر سلجوقی بود
که بنا به دلایلی به دستور برادرش سلطان سلجوقی کشته شد
از این زمان به بعد قوم قینیق دچار چند دستگی و اختلاف شد
و گروهی از آنان که طرفدار ابراهیم اینال بودند
ایلی جدید به اسم ایل اینانلو را تاسیس نمودند در واقع اینانلوها شاخه ای از قوم ترک قینیق
و از اقوام نزدیک سلجوقیان بودند
(در واقع اسم صحیح این ایل ایناللو می باشد که به دلیل اشتباه در نگارش
و ثبت این اشتباه در بعضی منابع تاریخی ، اسم ایل از ایناللو به اینانلو تغییر یافته است)
آنها به زندگی کوچ نشینی ادامه دادند و رهسپار سرزمین شام (سوریه امروزی) شدند
(برای آشنایی بیشتر با ایل اینانلو رجوع شود به کتابهای تاریخ ایل اینانلو در گذر زمان
جلد اول و دوم نوشته استاد خرم احسانی)
گروهی از بیات ها نیز به شام رفته بودند
از آنجا که هم بیات ها و هم اینانلوها از اقوام ترک اوغوز و خویشاوند بودند
و از طرفی گاهی در تنش با حکومت های ترک سلجوقی ، مملوکی و بعد از آن عثمانی
قرار گرفتند نیاز به قدرتمند شدن نظامی خویش میدیدند
تا در معادلات سیاسی - نظامی دچار ضرر نشوند از این نظر
گروهی از ترکان بیات منطقه شام معروف به شامبیاتی با اینانلوها
متحد شدند لذا از دوره ای در منابع تاریخی مملوکی و عثمانی
زیاد با عبارت " بیات و اینانلو " برمیخوریم به طور مثال :
در آغاز سدة 9ق، بیاتها و نیز اینالوها، با استفاده از منازعات میان امیران مملوک،
به دست‌اندازی پرداختند
و از همین رو، چکیم امیر مملوک، تحرک شدیدی را بر ضد آنان سامان داد.
با وجود چندی گریز از معرکه، پس از قتل چکیم، آنان به موطن خود بازگشتند
و در کشاکش قدرت میان امیران مملوک به ایفای نقش پرداختند. (مقریزی، 4(1)/86)
یا مثال دیگر
مى‌دانیم که در همین اوان، افشارها در اتحاد با بیات و اینالو، به تحرکاتى خشونت‌بار
روی آوردند
و از جمله، حمله‌ای را به ناحیة ماردین ترتیب دادند.
افشارها و متحدان آنان منافع قراقویونلوها را تهدید مى‌کردند،
(ماردین شهری در جنوب شرق کشور ترکیه امروزی است)
(somer, F, Oguzlar (T O rkmenler), P۲۶۴، Ankara, ۱۹۷۲)
و مثال دیگر :
مقریزی دو تن از امیران ترکمان را «التراکمین البیاضیة و الاینالیة» خوانده است. این بیاض،
یقیناً ضبط نادرست «بیات» است؛ زیرا خود وی ادامه داده است که
آن دو امیر از دو طایفۀ اُجقیه (= اوچ اوق) و بزقیه (= بوزاوق) بودند.
در حوادث سال ۸۰۹ق/۱۴۰۶م نیز از هر دو قبیله اینالو و بیات ترکمان در شهر آمِد
یاد شده است
| (مقریزی، احمد، السلوک، ج۶، ص118-181-184-219-296-478، به کوشش عبدالقادر عطا، بیروت، ۱۹۹۷م.) |
(ایل ترک ذوالقدر یک اتحادیه ایلیاتی است که از طوایف مختلفی تشکیل گردیده
فاروق سومر پژوهشگر بزرگ تاریخ ترک ها معتقد است پایه و شاخه اصلی
ایل ذوالقدر از بیات ها تشکیل شده است
ذوالقدرها موفق شدند حکومتی محلی را برای مدت طولانی در منطقه مرعش
ایجاد کنند که به امیرنشین ذوالقدر معروف بود
(کتاب اوغوزها نوشته فاروق سومر/ ترجمه آنادردی عنصری صفحه 244
/چاپ سال 1380)(مرعش منطقه ای در جنوب ترکیه است))
و جزو دوازده طایفه ایل قاجار شدند بزرگان این طایفه از جمله امرای دربار
فتحعلی شاه قاجار بشمار می آمدند"(شیبانی ، 37)(خورموجی ص 3)(قائم مقام ص 403-404)
ولی فاروق سومر محقق بزرگ تاریخ و فرهنگ ترکها معتقد است ایل قاجار
که بصورت اتحادیه ایلیاتی بوده از پنج طایفه اصلی(یا پنج اوبه اصلی)
تشکیل شده که شامبیاتی یکی از پنج طایفه اصلی تشکیل دهنده
قاجارها بوده است
(نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی نوشته فاروق سومر
ترجمه دکتر اشراقی و دکتر امامی / صفحات 220 الی 225)
اسکندر بیگ در تاریخ عالم آرای عباسی برای شاملو ها لفظ طایفه جلیله
در زیر اسامی ایلخانان بیات اتحادیه ایلیاتی اینانلو که برای صد سال ریاست
اینانلوها در منطقه فارس را بر عهده داشتند می خوانید :
رحیم خان بیات :
رحیم خان بیات به همراه گروهی از بیات های مستعلی بیگ
به قشلاق بزرگ بیات ها برگشتند و دیگر به سمیرم برنگشتند
او معاصر با دوران آقا محمدخان قاجار میزیست
از آنجا که طایفه بیات مستعلی بیگ چندین قرن با ایل اینانلو
متحد بود رحیم خان بیات و بیات های همراهش که جمعیتشان
هم زیاد بود با تضعیف قدرت نظامی بیات های مستعلی بیگ
که در اثر حمله قاجار و پراکند شدن بیات ها اتفاق افتاده بود
بطور کامل در ایل اینانلو ادغام شدند
و در سال 1820 میلادی معاصر با سلطنت فتحعلیشاه قاجار
ایلخان و رئیس کل ایل اینانلو در منطقه فارس شد
او اولین ایلخان ایل اینانلو از طایفه بیات مستعلی بیگ بود
بعد از او فرزندش معصوم خان بیات و نوه اش عباسقلی خان بیات
و نجفقلی خان بیات به ترتیب پس از او رئیس و ایلخان ایل اینانلو در
منطقه فارس شدند ایلخانی ایل اینانلو برای تقریبا یک قرن
از زمان فتحعیلشاه قاجار تا ناصرالدین شاه قاجار در اختیار
طایفه بیات مستعلی بیگ بود
معصوم خان بیات :
معصوم خان بیات فرزند رحیم خان بیات دومین ایلخان ایل اینانلو
از طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ بود
عباسقلی خان بیات :
عباسقلی خان بیات نوه رحیم خان بیات سومین ایلخان ایل اینانلو
در منطقه فارس از طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ بود
نجفقلی خان بیات :
نجفقلی خان بیات فرزند عباسقلی خان بیات آخرین ایلخان ایل اینانلو
در منطقه فارس از طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ
و معاصر با سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بود
لازم به ذکر است برای یک قرن یعنی از زمان فتحعلیشاه قاجار
تا زمان ناصرالدین شاه قاجار ریاست و ایلخانی ایل اینانلو در منطقه فارس
در اختیار طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ بود
لازم به ذکر است دوست عزیز آقای روح الله میرزایی شجره نامه ای
در مورد بیات های چادگان نوشته اند که بر محوریت اجدادشان تا
شخص خودشان می باشد(خاندان میرزایی بیات اینانلو) که بصورت
زیر است :
لطفعلی خان بیات
مرتضی
محمد اسماعیل
ذوالفقار
قیدعلی
قنجعلی
عیوض
رضا
تقی
نادر(نادی)
میرزا
رجب
علی آقا
حاج حسین
کربلایی علی اکبر
روح الله
همچنین آقای میرزایی معتقد است که شاخه ینگی جکلوی اینانلو
از بیات های شاملو هستند که قبل از دوران شاه عباس اول صفوی
در ایل اینانلو ادغام شده اند
تقسیمات و سلسله مراتب در قوم بیات
تقسیمات و سلسله مراتب در قوم بیات
تقسیمات در قوم بیات :
قوم بیات به بخش های زیر تقسیم می گردد در واقع در این مطلب صرفا
یک نگاه کلی بر تقسیمات و سلسه مراتب در قوم بیات خواهیم داشت
گاهی این تقسیمات بر اساس واحدهای جمعیتی است و گاهی بر اساس
مناطق تحت سکونت(جغرافیای)
1- قوم(به ترکی بودون - budun)(تقسیم بندی بر اساس واحد جمعیتی) :
مردم ترک بیات چون دارای جمعیت چندین میلیونی هستند و از گروه های پرجمعیت ترک اوغوز
به حساب می آیند لذا از نظر جامعه شناسی قوم(بودون) به حساب می آیند
(برای آشنایی به کلمه بودون مراجعه شود به تاریخ اوغوزها نوشته فاروق سومر
ترجمه آنا دردی عنصر ص 7)
2- ایل( کلمه ترکی (el (تقسیم بندی بر اساس واحد جمعیتی):
هر قوم(بودون) ترک به ایلات (اللر)مختلفی تقسیم میگردد لذا قوم بیات نیز به ایلات مختلف
تقسیم میگردد
ایلات بیات بر حسب جغرافیای مکانی متفاوت که به آنجا رفته اند برای اسکان یا ادامه
زندگی عشایری تقسیم و نامگذاری می شوند مانند ایل بیات شاملو
(بیات هایی که در سرزمین شام(سوریه) بوده اند)
گاهی وقتها نیز اسم ایلات از بزرگان آنها گرفته شده
مانند ایل بوزچه لو(برگرفته شده از نام بزرگشان بوزچه لو بیات)
یا داشتن ویژگی خاصی مثل ایل قارا پاپاق(کلاه سیاه)
قاراپاپاق بخشی از ایل بوزچه لو بیات بوده اند که بعد از جنگ ایران و روس در زمان
عباس میرزا قاجار برای مدتی به سرزمین عثمانی میروند و به علت داشتن کلاه سیاه(قار پاپاق)
در سرزمین عثمانی به قارا پاپاق مشهور می شوند و امروزه ایلی مجزا از ایل بوزچه لو هستند
و از ایلات بیات به حساب می آیند
(رجوع شود به مقاله مربوط به ایل بوزچه لو نوشته آقای علی قاسمی)
3ـ طایفه-قبیله(به ترکی اوق)(تقسیم بندی بر اساس واحد جمعیتی):
ایلات بیات به طوایف مختلفی تقسیم می شوند
مانند آغ اولی بیات ، قارا اولی بیات ، بیات ایناللو( بیات و ایناللو ) ، بیات شاهسون
(برای آشنایی به کلمه اوق مراجعه شود به تاریخ اوغوزها نوشته فاروق سومر
ترجمه آنا دردی عنصر ص 7)
4- بلوک(تقسیم بندی بر اساس واحد جغرافیایی):
سرزمین های وسیعی که در اختیار یک طایفه ترک قرار داشته باشد
مانند بلوک بوزچه لو بیات(امروزه به شهر کمیجان در استان مرکزی در ایران مشهور شده)
یا بلوک بزرگ بیات در منطقه سمیرم در اصفهان
5ـ تیره(تقسیم بندی بر اساس واحد جمعیتی):
هر طایفه از چندین تیره تشکیل شده است گاه چندین تیره ممکن است
دارای جد مشترک باشند
6ـ یورد (تقسیم بندی بر اساس واحد جغرافیایی):
گاها مناطق ییلاقی و قشلاقی هر طایفه به چند یورد تقسیم می گردد
که خانوارهای هر تیره در این یوردها سکونت می کنند
معمولاً هر فرد عشایر تا آخر عمر به خاطر دارد که در کدام یورد به دنیا آمده‌است.
همچنین هر کدام از این یوردها دارای القاب یا عناوین قراردادی به خصوص هستند
که ممکن است برخی از اسامی یادآور یک جریان تاریخی یا واقعه و پیشامدی نیز باشد
7- اوبا(اوبه) (تقسیم بندی بر اساس واحد جغرافیایی):
هر یورد به اوباهای مختلفی تقسیم می شود که در هر اوبا چند آلاچیق(مسکن عشایر)
وجود دارد
سلسه مراتب در قوم بیات :
1ـ ایلخان :
ایلخان وظیفه اداره ایل را به عهده داشته بالاترین سلسله
مراتب در ایل سمت ایلخانی است دیگر مقامات پایین تر می بایست
به ایلخان جوابگو می بودند ایلخان نقطه ثقل ایلات بیات بوده است
2ـ بیگ :
هر طایفه برای خود بیگی داشته است که به اداره طایفه و
ایجاد نظم بین تیره های طایفه می پرداخته است افراد تیره و خان های هر تیره به او
جوابگو بوده اند
مانند مستعلی بیگ رییس طایفه بزرگ بیات در منطقه سمیرم در اصفهان او
در عهد صفویه میزیسته است
(بر مبنای اسناد بجای مانده از بلوک سمیرم)3ـ خان(گرقته شده از کلمه خاقان):
هر تیره برای خود خانی داشته که وظیفه هماهنگی بین افراد تیره را به عهده داشته است
مانند خان احمد بیات رییس تیره خان احمدلی از تیره های طایفه بزرگ بیات
در منطقه سمیرم در اصفهان
خان احمد معاصر با شاه سلطان حسین صفوی میزیسته است
(بر مبنای اسناد بجای مانده از بلوک سمیرم)
4- آقا (معادل بزرگ و ریش سفید):
هر یورد و اوبا برای خود آقا (بزرگی) دارد که برای بهتر انجام شدن امور با خان هر تیره
همکاری می کنند
در اسناد مربوط به دوره صفویه پسوند بسیاری از بزرگان عشایر ترک " آقا " بوده است
کلمه آقا کلمه ای ترکی است که وارد زبان فارسی شده ، حتی در اسناد مربوط به دوره صفویه
دیده شده کلمه آقا هم برای مرد و هم برای معدود زنانی که دارای مقامی بالا بوده اند
استفاده شده و فقط مخصوص مردان نبوده است
مانند مرادقلی آقا از بزرگان طایفه بزرگ بیات در منطقه سمیرم در اصفهان
مراد قلی آقا معاصر با نادرشاه افشار بوده است(بر مبنای اسناد بجای مانده از بلوک سمیرم)
مراد قلی آقا فرزند خان احمد(رییس تیره خان احمدلی از تیره های طایفه بزرگ بیات)
در منطقه سمیرم بوده است
طوایف و تیره های قشقایی
طوایف و تیره های قشقایی
در مورد لیست طوایف و تیره های قشقایی ابتدا باید عرض نمایم
با توجه به پژوهشی که در این زمینه انجام داده ام تمام لیستهایی
که در مورد طوایف و تیره های قشقایی وجود دارد ناقص می باشد
و دلیل اصلی آن این است که این لیست ها در زمان
صولت الدوله قشقایی و یا ناصرخان قشقایی تهیه شده است
و اسامی بسیاری از تیره های قشقایی که قبل از دوران صولت الدوله
قشقایی در مناطقی مانند استان چهارمحال بختیاری ساکن شده اند
در لیستی که بعدها تهیه شده نیامده است
از طرفی تعدادی از تیره های قشقایی در زمان آقا محمدخان قاجار از
ایل قشقایی جدا و به نقاط مختلفی در کشور کوچ داده شده اند
که متاسفانه از نام آن تیره ها بی خبریم
در اینجا لازم است عزیزان پژوهشگر ایل قشقایی لیست جدیدی از
تیره های مختلف قشقایی بر حسب محل سکونتشان تهیه نمایند
و اسامی تیره هایی که در لیست های قدیمی امده و آنهایی را که
نیامده در لیست جدید قرار دهند
از طرفی چون در سالهای اخیر اکثریت طوایف و تیره های قشقایی
سکنی گزیده اند لازم است در لیست جدید نوشته شود که هر تیره
امروزه در چه نقاطی ساکن شده است
برای دوستان عزیز که از ساختار ایلات اطلاعی ندارند
گفتن این نکته ضروری است که :
هر ایل از چند طایفه تشکیل می شود و هر طایفه از تیره های مختلفی
تشکیل شده است افراد هر تیره دارای جد مشترک می باشند
و بعضی از تیره ها با هم نسبت عموزادگی و خویشاوندی دارند
مانند تیره های مختلف بیات که در ایل قشقایی وجود دارند
با توجه به نکاتی که گفته شد کاملترین لیستی که از طوایف و تیره های
قشقایی وجود دارد لیستی است که لینک دانلود آن بصورت pdf
در زیر قرار دارد البته همین لیست هم کامل نمی باشد ولی
از بقیه لیست هایی که دیده ام بهتر بوده است
http://abivard.com/Doc/14_Ghashghaie_Tribes.pdf