نبرد حماسی بیات های خراسان

نبرد حماسی بیات های خراسان :

بسم الله الرحمن الرحیم

این مطلب تقدیم میگردد به روح دلاوران سلحشور و شهدای ایل ترک بیات(بایات)

بعد از ترور نادرشاه افشار پادشاه بزرگ سلسله ترک افشاریان ،

میان سرداران وی اختلاف پیش آمد

از جمله احمدشاه درانی از سرداران بزرگ نادرشاه افشار موفق شد

به کمک دیگر افاغنه بربخشی از افغانستان حکومت کند

و عملا کشوری مستقل را تشکیل دهد او به این بسنده نکرد

و به نیشابور که از مراکز مهم تجمع ایل تورک بیات(بایات) درخراسان است

و قلعه نیشابور در آن زمان تحت حاکمیت ایلخان ایل بیات قرار داشت چندین حمله نمود

در این مقاله به یکی از زیباترین حماسه های ایل بیات در تاریخ ایل بیات اشاره می کنیم

که شرح آن در منابع تاریخی بصورت زیر آمده است :

احمدشاه درانی در کمال خرمی و سرور به عزم تسخیر نیشابور

با لشکری وارد نیشابور شد و قلعه نیشابور را محاصره نمود

جعفرخان بیات(ایلخان وقت ایل بیات در خراسان و حاکم نیشابور) که در آن زمان

به حکم شاهرخ شاه افشار حکومت آنجا را به عهده داشت

دو هزار جنگجوی سواره در  قلعه نیشابور در اختیار داشت ،

احمدشاه درانی به سپاهش دستور حمله به قلعه نیشابور را داد

در پی حملات مکرر سپاه افغان ، جمع کثیری از لشکر افغان هدف گلوله و تیر

جنگاوران ایل بیات قرار گرفته کاری از پیش نبردند

سپاه احمدشاه درانی به توپ متوسل شده و موفق شدند با توپ باران دیوار قلعه نیشابور

بخشی از دیوار قلعه نیشابور را تخریب نمایند

جعفرخان بیات و افرادش ، با سنگ و کلوخ و قالی موفق شدند رخنه ایجاد شده

در دیوار قلعه را پر کنند و خود و افرادش در قسمت آسیب دیده

دیوار قلعه که پرشده بود ایستادند و مانند سد اسکندر مانع نفوذ افغانها به داخل

قلعه نیشابور شدند تا اینکه روز به آخر رسیده و جنگ موقتا تا فردا تعطیل شد

جعفرخان بیات و دیگر بیات ها از فرصت استفاده کرده در دل شب

مردم نیشابور را از کوچک و بزرگ جمع کرده به کندن چاه در خندق اطراف قلعه پرداختند

و هر پنج نفر مسول کندن یک چاه شدند و کار کندن چاه ها تا صبح به اتمام رسید

و تا صبح موفق به کندن صد و هفتاد و هشت چاه شدند

و سر چاه ها را با خس و خاشاک پوشاندند

چو روز دگر مهره آتشین/ برآمد زحلقوم توب زمین

شرارش همه کوه و هامون گرفت/ شعاعش زمین تا بگردون گرفت

با طلوع آفتاب لشکر افغان مانند مور و ملخ اطراف قلعه را گرفته

با شلیک گلوله توپ به قسمت آسیب دیده دیوار قلعه مجدد آن را هموار کردند

و به سمت قلعه یورش بردند تفنگچیان بیات از روی برج دو هزار افغان را مورد اصابت گلوله قرار دادند

لشکر افغان خود را به خندق رسانیدند جمع کثیری از افغان ها در چاه های

داخل خندق افتاده و هلاک شدند

گروهی از افغانها خود را به رخنه ایجاد شده در دیوار قلعه رسانیده

و جنگ سختی بین ترکان بیات و افغانها صورت گرفت

جماعت افغان موفق شدند یکی از برجهای قلعه را که نزدیک رخنه ایجاد شده

در دیوار قلعه وجود داشت تصرف کنند

افغانها بر بالای برج پرچم خود را برافراشتند و نقاره پیروزی را بصدا در آوردند

احمدشاه درانی از گرفتن برج به شعف آمده تعدادی از افاغنه را به همراه

دویست شتر به کمک فرستاد که رخنه ایجاد شده در دیوار قلعه نیشابور را

از دست دلاوران سلحشور ایل بیات بگیرند

توپچیان سپاه افغان با شلیک توپ چند نفر از سپاه ترکان بیات را که برسر 

رخنه ایجاد شده در دیوار قلعه موضع گرفته بودند به شهادت رساندند

از جمله جعفرخان بیات ، حاکم نیشابور و ایلخان دانای ایل بیات به شهادت رسید

و قطرات خونش بر سر و روی عباسقلی خان بیات فرزند حسن خان بیات که جوانی هجده ساله بود

پاشید ، گویی که قطرات خون جعفرخان بیات ، مسولیت ایلخانی ایل بیات را بر دوش

عباسقلی بیات میگذاشتند

عباسقلی خان جوان ایستاد و بیات ها را به ریختن خون لشکر افغان تشویق کرد

بیست نفر از سپاه بیات ها را  ، برای پس گرفتن برجی که به تصرف افغان ها درآمده بود مامور کرد

جنگجویان سپاه بیات شمشیر به دست خود را به بالای برج رساندند

نه نفرشان به ضرب گلوله افغان ها به شهادت رسیدند و یازده نفر موفق شدند

برج را مجدد تسخیر کرده چند افغان را کشته ، پرچمدار افغان و چند افغان دیگر را از برج

به پایین انداختند 

در این هنگام جمع کثیری ار افغانها نیز که به رخنه دیوار قلعه نیشابور حمله کردند 

به دست سپاه بیات کشته شدند

سپاه احمدشاه درانی از شجاعت و دلاوری بیات ها در هم شکسته بود

با غروب آفتاب از ترس شبیخون بیات ها ، عقب نشینی کردند

بیات ها با عقب نشینی لشکر احمدشاه ابدالی از قلعه خارج شدند

یراق و سلاح های کشته شدگان در میدان جنگ را جمع کردند

و افغان های نیمه جانی که در میدان جنگ باقیمانده بودند کشتند

به داخل قلعه نیشابور برگشتند

افغان ها به شمارش کشته شدگانشان در جنگ پرداختند و متوجه شدند

که نزدیک به دوازده هزار نفر افغان در جنگ با سپاه بیات ها کشته شدند

احمدشاه درانی و افغانها از ماتم کشته شدگانشان که بسیار بودند

بسیار محزون گشتند

احمدشاه درانی پیکی به جانب عباسقلی خان بیات ، ایلخان جوان و جدید ایل بیات

و حاکم نیشابور فرستاد درخواست برداشتن نعش کشته شدگان افغان را که در میدان جنگ

و داخل خندق افتاده بودند نمود

عباسقلی خان بیات با درخواست آنان موافقت نمود ، افاغنه نعش های کشته شدگانشان را

به خاک سپرده از نیشابور عقب نشینی کرده و روانه هرات گردیدند

تهیه  و به روزگردانی نثر : محمدرضا احمدی

گروه فرهنگ و تاریخ ایل بایات(بیات)

منبع :

کتاب مجمع التواریخ تالیف ابوالحسن بن محمدامین گلستانه

بسعی و اهتمام مدرس رضوی

چاپخانه شرکت طبع کتاب / ص 68 ، 69 ، 70 ، 71