سرکوب قزلباشان شورشی توسط ایل بیات(بایات)

سرکوب قزلباشان شورشی توسط ایل بیات(بایات) :

قزلباشان به نیروی نظامی دولت صفوی گفته می شود

که از ایلات مختلف ترک تشکیل شده است

ایل ترک بیات(بایات) نیز که به ارتش صفویه پیوسته بود در زمره ارتش قزلباشان قرار گرفت(1)

ایلات قزلباش با آنکه نقش مهم و کلیدی در توسعه دولت صفوی داشتند

اما بعد از مرگ شاه اسماعیل اول صفوی که قزلباشان ارادت خاصی به وی به عنوان

مراد و رهبر قزلباشان داشتند رفته رفته بعضی از ایلات ترک قزلباش

دست به خود سری هایی زدند و آن تبعیتی که از شاه اسماعیل اول صفوی را داشتند

از پادشاهانی که بعدا جانشین وی شدند نداشتند

از جمله این خود سری های بعضی از قزلباشان در زمان شاه محمد صفوی

فرزند شاه طهماسب صفوی به اوج خود رسید

از جمله می توان به اقدام قزلباشان شورشی در تسخیر ، شهر قزوین

که پایتخت صفویه بود در زمانی که شاه محمد صفوی و ولبعهدش شاهزاده حمزه میرزا

برای جنگ در تبریز بودند اشاره کرد(2)

در بهار سال 994 هجری قمری (3) شاهزاده حمزه میرزا با قشونی از اردوگاه قزلباشان صفویه

در تبریز به سوی قزوین حرکت کرد در قشون شاهی

اروج بیگ بیات از سرداران ایل بیات را به فرماندهی بک گروه از سوارکاران قزلباش تعیین کرد(4)

به علاوه پس از رسیدن فوج قزلباشان اردوی شاهی از تبریز به سلطانیه زنجان ،

ایل بیات(بایات) که در آن زمان زندگی عشایری داشته 

و ییلاقشان از زنجان رود شروع و به سمت غرب زنجان امتداد یافته تا

به منطقه بیجار در استان کردستان امروزی ختم میشد(5)

و قشلاقشان نیز از شرق و جنوب شرق همدان شروع تا به اراک امروزی و اطرافش امتداد می یافت

در فصل بهار در ییلاق خویش بودند و در سلطانیه به اردوی شاهزاده حمزه میرزا ملحق شدند(6)

دوازده هزار جنگجوی سواره و پیاده از ایل بیات(بایات) به فرماندهی

جعفر قلیخان بیات ،  نجیب سلطان بیات ، شاه علی سلطان بیات و بدل سلطان بیات

که همگی عموزاده اروج بیگ بیات بودند به اردوی شاهزاده حمزه میرزا صفوی پیوستند

و پیوستن قزلباشان بیات به اردوی شاهزاده صفوی موجب رضایت و آرامش بسیار شاهزاده صفوی شد(7)

فزلباشان شورشی به محض آنکه از پیوستن قزلباشان بیات به اردوی شاهزاده صفوی

مطلع شدند پیکی را به سوی ایل بیات فرستادند تا آنان را نیز با خود همراه کنند

لیکن چون خوانین ایل بیات نسبت به شاه قانونی یعنی محمد شاه صفوی وفادار بودند

یک کلمه پاسخ نداده و فقط دستور دادند که پیک قزلباشان شورشی را با سر به آبگیری

که در همان حوالی بود بیفکنند وی از آن آبگیر نیمه جان گریخت و خود را به قزوین رساند

و جواب خوانین ایل بیات را به سران قزلباشان شورشی رساند(8)

چند روز بعد جنگی میان قزلباشان طرفدار شاه صفوی که قزلباشان بیات نیز در 

میان آنان بود و قزلباشان شورشی صورت گرفت

که به پیروزی قاطع قزلباشان طرفدار شاه صفوی و تسخیر مجدد شهر قزوین پایتخت صفویه

و سرکوب لشگر قزلباشان شورشی منجر شد(9)

بدین ترتیب ایل بیات(بایات) نقش تعیین کننده ای در ادامه سلطنت صفویه بازی کرد

و برگ زرینی در تاریخ ایل سلحشور بیات است

نوشته محمدرضا احمدی

گروه فرهنگ و تاریخ ایل بایات(بیات)

منابع :

1_ کتاب نقش ایلات و طوایف آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی

نوشته پروفسور فاروق سومر

2_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 232

3_ کتاب زندگانی شاه عباس اول تالیف نصرالله فلسفی / انتشارات دانشگاه تهران

ص 102

4 _ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 232

5_ نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی نوشته فاروق سومر 

مترجمین دکتر اشراقی و دکتر امامی / ص 230

6_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 232

7_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 232 ، 233

8_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 233

9_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 234 ، 235