بیات مستعلی بیگ
طایفه بیات مستعلی بیگ یکی از طوایف ایل بزرگ بیات است
بعد از ورود ایل بزرگ بیات به غرب رودخانه جیحون(فلات قاره ایران)
در زمان سلجوقیان ایل بیات دچار پراکندگی شد و گروهی
رهسپار سرزمین شام(سوریه و لبنان امروزی) شدند
ایلات ترکی که به منطقه شام رفتند به شاملو-شاملی مشهور گشتند
این گروه از بیاتها به شاملو بیات / شاملی بیات / شامبیاتی هم مشهور شدند
از زمان سلجوقیان به قبایل ترکمانی که در میان حلب وانتب(عینتاب) قشلاق
و در میان سیواس و گرون گمرق ییلاق می کردند ترکمان شام (شاملو – شاملی) می گفتند
و در میان مردم ترک و منابع ترکی شاملو اطلاق می گردیدند در منابع رسمی مربوط
به دوران عثمانی ، جمعیت های ساکن در میان حلب و انتب(عینتاب) به اسم ترکمان های حلب ،
به قبایل زیادی مانند بیات ، اینانلو ، بیگدلی ، افشار و خدا بنده لو تقسیم شدند(2)
در زمان عثمانی آنان تابستان را در " اوزون یایلا "(اوزون یایلاق)
واقع در جنوب سیواس و زمستان را در نواحی بین حلب و غازی عینتاب میگذراندند(3)
(حلب شهر بزرگی در کشور سوریه امروزی است)
آنها در سرزمین شام(سوریه ولبنان امروزی) با ایل اینانلو متحد گشتند
بطوری که در منابع مختلف تاریخی متعلق به عثمانیان
از اتحاد " بیات و اینانلو " بارها سخن گفته شده است
آنها رابطه خوبی با سلاطین آق قویونلو داشتند که مرکزیت حکومت آنها
در منطقه دیاربکر در ترکیه امروزی است به همین لحاظ
در زمان آق قویونلوها از سرزمین شام(سوریه و لبنان امروزی) به دیاربکر کوچ کردند
و در زمان تشکیل حکومت صفویه به همراه ایل اینانلو
به حکومت صفویه ملحق شدند و در ردیف قزلباشان شاملو قرار گرفتند
ابتدا بیات ها در نزدیکی ارومیه تا منطقه قره داغ(ارسباران) قشلاق و ییلاق میکردند
حضور دیگر ایلات شاملو که تعدادی از آنها هنوز در منطقه آذربایجان غربی زندگی می کنند
مانند ایل اینانلو و بیگدلی موید این است که نخستین یورد بزرگ و مشترک
شاملوها استان آذربایجان غربی امروزی بوده است
چنانکه امروزه تعدادی اندکی از ایل بیگدلی در ارومیه و اطراف آن ،
بخشی از ایل اینانلو در خوی و مرند(قشلاق) و قره داغ(ییلاق)
و بیات ها در 18 آبادی در ارومیه زندگی می کنند(8)
از میان این روستاها می توان به روستای بیات واقع در
دهستان باراندوزچای جنوبی اشاره کرد
همچنین تپه ای به اسم تپه بیات در بخش باراندوزچای قرار دارد
با جابجایی پایتخت به قزوین سلسله صفوی تصمیم گرفت به دلیل حملاتی
که ممکن بود از طرف غرب کشور به پایتخت صفویه شود
شاملوها را از منطقه آذربایجان غربی به فاصله نزدیکتری به پایتخت منتقل کند
ولی گروهایی از آنان را برای حفاظت از مرزهای غربی در آنجا باقی گذاشت
که بیات ها ، بیگدلی و اینانلوهایی که امروزه در منطقه آذربایجان غربی هستند
از همان شاملوهایی می باشند که برای حراست از مرزهای غربی کشور
در آنجا ماندگار شدند
با انتقال پایتخت به قزوین ، زنجانرود و اطرافش(زنجان امروز)
به ییلاق مشترک شاملوها تبدیل شد
امروزه در استان زنجان ایلات بیات ، افشار ، بیگدلی ، خدابنده لو و اینانلو وجود دارد
که دقیقا همان ایلات شاملو در منطقه سوریه هستند زندگی می کنند
اما قشلاق ها به اینصورت تقسیم بندی شد که بیات ها به منطقه
منطقه کزاز و کرهرود ( اراک و غرب اراک امروزی) میرفتند
و دیگر شاملوها یعنی اینانلوها ، بیگدلی و خدابنده لوها برای قشلاق
به نقاط مختلف همدان میرفتند
اکثر جمعیت بیش از حد بیات ها قبل از شاه عباس اول صفوی در اطراف کزاز و کرهرود
(شامل جنوب شرق همدان - اراک و غرب اراک امروزی) سکونت داشتند
و جمعیت آنها از ده هزار چادر تشکیل میشد(9)
در زمان شاه عباس اول به دستور او برای حراست از شهر اصفهان در مقابل حمله دشمنان
به اصفهان نقل مکان کردند و به هنگام دستور تشکیل شاهسون ها
توسط شاه عباس اول صفوی در زمره قزلباشان شاهسون قرار گرفتند
و به دو شعبه تقسیم شدند گروهی در شمال غرب اصفهان
منطقه فریدن و گروهی در جنوب غرب اصفهان سمیرم اصفهان منتقل شدند
و زمین هایی را از شاه عباس اول به عنوان تویول(هدیه) گرفتند که
بیات های طایفه مستعلی بیگ همان بیات هایی هستند
که به منطقه سمیرم منتقل شدند اما به دلیل اینکه سمیرم
منطقه مناسبی برای اقامت طولانی مدت نبود بر خلاف بیات هایی که به فریدن رفتند
و مقداری از آنها ساکن شدند و مقداری زندگی عشایری میکردند
همه افراد طایفه بیات که در سمیرم بودند نتوانستند به طور دایم در آنجا ساکن بمانند
از این لحاظ آنجا را برای ییلاق خویش در نظر گرفتند و برای قشلاق به مناطقی
در استان فارس امروزی می آمدند
(در زمان نادرشاه افشار ، مراد قلی آقا بیات فرزند خان احمد بیات
بزرگ طایفه بیات در منطقه سمیرم معاملاتی بر سر تعداد زیادی زمین
با خاندان چولمغانی(چوله ای) که حاکم شاهسون در منطقه سمیرم بود انجام داد
و تعدا زیادی زمین خریداری کرد و بر زمین های قبلی بیات ها در منطقه سمیرم
که تویول(هدیه) شاه عباسی به بیات ها بود اضافه نمود
اسناد این زمین ها و معاملات در روستای باجگاه نزدیک شیراز موجود است)
مستعلی بیگ نام یکی از خان های معروف این طایفه بوده که هم اکنون اجاقی
از او در سمیرم در پشت روستای هوک به یادگار مانده است
که در میان ترکان منطقه سمیرم دارای حرمت زیادی است
در باب علت حرمت این اجاق در میان ترکان نقل های زیادی است
مهمترین آن این است که گویا در سالی افراد این طایفه هنگام حرکت به سمت
قشلاق بزرگ بیات ها
(منطقه وسیعی بوده است که یخشی از شامل کوه نمک در نزدیکی سیمکان جهرم بوده است)
به علت تاخیر در کوچ در منطقه سمیرم به ناگهان برف زیادی می بارد
و دام های ایشان در اثر سرمازدگی تلف میشوند
بعضی از طوایف ترک که آنجا بودند به خان وقت که مستعلی بیگ بوده
پیشنهاد می نمایند که هر کدام تعدادی از حیوانات خود را به آنها بدهند تا
گله دام ایشان بازسازی شود ولی او قبول نمی کند و بقیه طوایف ترک به
سمت قشلاقهایشان حرکت می کنند روزی افراد این طایفه به مستعلی بیگ خبر می دهند
که سگ ها در غاری رفته و در جایی جمع شده اند و صدا می دهند
مستعلی بیگ می گوید همان نقطه را بگردید و گفته می شود در آنجا گنجی پیدا می کنند
آنها با آن گنج از روستاهای اطراف دام و احشام می خرند و گله را بازسازی می کنند
و به سمت قشلاق حرکت می کنند و زودتر از دیگر طوایف به منطقه قشلاقی می رسند
دیگر طوایف که می دانستند مستعلی بیگ دامهایش را از دست داده بود
و دیرتر از آنها به سمت قشلاق حرکت کرده اما اکنون هم گله دامهایش را بازسازی کرده
و هم زودتر از آنها به منطقه قشلاقی رسیده است تعجب می نمایند
و مستعلی بیگ به آنها می گوید:
بایات گدنده یاتا گلنده یاتا
که این عبارت در مورد طایفه بیات مستعلی بیگ در میان ترکان به صورت ضرب المثل در می آید
همچنین در موردی دیگر گفته شده است که:
گویا در سالی افراد این طایفه که در نزدیکی اجاق نام برده اتراق کرده بودند در اثر
سرمای ناگهانی هوا و نبود آتشی گرم کننده اذیت می شوند و آتشزنه ای هم
نداشتند که از آن استفاده نمایند از مستعلی بیگ تقاضای چاره ای می نمایند که
مستعلی بیگ می گوید خاکسترهای مربوط به آتش بجای مانده از سال قبل را به
کناری بزنند آنها از این حرف مستعلی بیگ تعجب می کنند اما مستعلی بیگ دوباره
حرف خود را تکرار می نماید و آنها با ناباوری خاکسترهای مربوط به سال قبل را کنار
میزنند و می بینند هنوز مقداری آتش در خاکسترهای آن باقی است و با استفاده
از آن آتش بزرگی درست می نمایند
بیات های سمیرم بعد از مشهور شدن مستعلی بیگ بیات که
در میان ترکان که محبوبیت زیادی داشت و شناخته شده بود
به "بیات مستعلی بیگ " شهره میشوند هم چنین به دلیل داشتن اجاق و
شهرت اجاقشان در میان ترکان به" بیات اجاق "هم شناخته می شوند
آنچه ما امروز به عنوان طایفه بیات مستعلی بیگ می شناسیم در واقع
بخش کوچکی از طایفه بیات مستعلی بیگ است
زمانی که آقا محمدخان قاجار به عنوان گروگان در شیراز و دربار زندیه بود
شناخت خوبی از ایلات جنوب ایران پیدا کرد بعد از هرج و مرج ناشی از مرگ کریمخان زند
او فرصت را برای سرنگونی زندیه و تشکیل دولت قاجار مناسب دید
لذا به محل زندگی ایل قاجار در شمال ایران فرار کرد و با سپاهی به سمت جنوب ایران حرکت کرد
او در اولین جنگهایش تصمیم به سرکوبی ایلات ترک جنوب ایران را گرفت
و از این کار دو هدف را دنبال می کرد :
1- ایلات ترک جنوب رابطه خوبی با زندیه داشتند و از متحدین کریمخان زند شده بودند
با سرکوب ایلات ترک در واقع راه برای سقوط زندیه فراهم می گشت
2- ایلات ترک جنوب رقبای مهمی برای ایل قاجار بودند و ممکن بود بعد از سقوط
زندیه به دنبال تشکیل حکومت باشند
لذا در مسیر حرکت نیروی نظامی ایل قاجار به جنوب ایران و هرج و مرج ناشی
از اختلافات داخلی زندیه که بعد از مرگ کریمخان زن ایجاد شده بود
و از آنجا که آقا محمدخان قاجار میدانست ایلات ترک جنوب آنچنان به سلاح گرم
مسلح نیستند و در مناطق ییلاقیشان با همراه داشتن زن و فرزند و بدون اطلاع قبلی
از جنگ آسیب پذیر هستند
با سپاه مجهز قاجار به مناطق ییلاقی ایلات ترک جنوب که در اطراف اصفهان
و چهارمحال بود حمله کردند و قتل و عام زیادی از ایلات ترک جنوب کردند
که باعث پخش شدن آنها در نقاط مختلف شد
در این میان آقا محمدخان قاجار سپاهی از قاجارها را به فرماندهی
برادرزاده اش فتحعلی خان قاجاد در سال 1204 هجری قمری راهی کهرویه
در سمیرم کرد کهرویه که یکی از مهمترین ییلاقات طایفه بیات مستعلی بیگ است
و به جنگ " کهرویه یا سمیرم " در تاریخ قاجار معروف است
متاسفانه تعداد زیادی از بیات ها کشته شدند و عده زیادی هم برای همیشه
منطقه سمیرم را ترک کردند و به نقاطی مانند :
چهارمحال و بختیاری ، منطقه لایبید و لنجان ،
روستاهای منطقه کردعلیا ومیر آباد در تیران و کرون
در اصفهان ، روستای فشن کنگاور و سنقر در کرمانشاه ،
منطقه اسدآباد در همدان ، دشت قزوین ، کمره نزدیک اراک کوچ کردند
بسیاری از آنان امروزه از قتل و عام سال 1204 هجری قمری بی خبرند
ولی بسیاری از آنان هنوز داستان اوجاق بیات را نقل می کنند
بی آنکه بدانند در کجاست ! اما خیلی از آنها نقل می کنند
از پدر بزرگهاشان سینه به سینه شنیده اند که زمانی
در منطقه فارس بوده اند (اشاره به منطقه قشلاقی طایفه بیات مستعلی بیگ دارد)
بعضی خانوارهای بیات مستعلی بیگ با حفظ مناطق قشلاقی خود
مناطق ییلاقی خویش را برای همیشه تغییر دادند
و برای ییلاق دیگر به سمت سمیرم نرفتند و برای ییلاق مناطق مرودشت
و شمالی استان فارس را انتخاب کردند و بعضی هم تغییراتی
در منطق قشلاقی و ییلاقی خود در منطقه فارس دادند
بیات های اطراف آباده ، بیات اینانلو در فسا و داراب
همگی از بیات های طایفه بزرگ بیات سمیرم مشهور به بیات مستعلی بیگ هستند
که از سال 1204 هجری قمری برای ییلاق دیگر به سمیرم برنگشتند
بخشی از طایفه بیات مستعلی بیگ نیز به طایفه قرایی ملحق شده
که به بیات قرایی شناخته می شوند
امروزه در روستای بیدزرد در نزدیکی شیراز ، روستای گشنکن در شمال دریاچه مهارلو ،
کوچه بیات در منطقه باسکول حاج قنبر در شیراز ، آباده طشک ، نی ریز و بوانات ساکن اند
بیات مسیح بیگلو مشهور که به بیات کشکولی مشهورند و به طایفه کشکولی قشقایی پیوستند
هم جزوی از بیات مستعلی بیگ بودند که از سال 1204 هجری قمری به بعد
دیگر به سمیرم بر نگشتند متاسفانه اکثرشان از اینکه جزویی از طایفه بزرگ بیات
در منطقه سمیرم مشهور به بیات مستعلی بیگ بودند بی اطلاع هستند
همچنین بنکوه هایی از طایفه بیات مستعلی بیگ به تیره شبانکاره ، تیره صفی خانی ،
تیره سکیز و ایل سرخی و گروهی به ایل بختیاری ملحق شدند
گروهی نیز به طایفه دره شوری قشقایی ملحق شدند
که به دلیل اینکه از روسری سنتی ترکانی زنانشان استفاده میکردند
که به قارا باغلوق معروف است و از جنس ابریشم(ایپک) بوده است
که با روسری زنان دره شوری متفاوت بوده است به ایپکلو مشهور شدند
اکثرا از قتل و عام بیات ها در سال 1204 هجری قمری که توسط ارتش قاجار ها
در کهرویه و سمیرم اتفاق افتاد و باعث پراکنده شدنشان شد بی اطلاع هستند
قاجارها تا مدت ها که در کشاکش جنگ با زندیه بودند همچنان به سرکوب
ایلات ترک در جنوب ادامه دادند
مدت ها بعد از قتل و عام سال 1204 هجری قمری و آرام شدن اوضاع
گروه کوچکی از بیات های مستعلی بیگ دوباره به منطقه ییلاقی بیات ها در سمیرم
بر می گردند و به ییلاق و قشلاق در مسیر قبلی ادامه می دهند
بیات های اندکی که به ییلاق بزرگ بیات ها در سمیرم بازگشته بودند
سالها بعد به دو شاخه تقسیم می شوند عده ای به سمیرم برای
ییلاق می رفتند
اما محل قشلاق خود را تغییر دادند و برای قشلاق به منطقه باشت در
نزدیکی گچساران می رفتند هم اکنون آنها در منطقه باشت در روستاهای بیدزرد و
سربیشه که ترک نشین هستند ساکن می باشند و عمدتا دارای نام خانوادگی
احمدی می باشند
اما شاخه دیگر این طایفه به محل قشلاق اصلی این طایفه می رفتند که در منطقه
سیمکان بوده است اما برای ییلاق محل ییلاقی را تغییر داده و به منطقه باجگاه و
منطقه بیضا در نزدیکی شیراز برای ییلاق می رفتند که هم اکنون آنها هم ساکن شده اند
و عمدتا در روستای باجگاه در نزدیکی شیراز و شهرک رکن آباد (اکبر آباد دروازه قرآن)
ساکن می باشند البته عده محدودی از آنها در شهرک سعدی شیراز
و همچنین منطقه باغ ناری شیراز ساکن شده اند
عمده آن ها دارای نام خانوادگی اسفندیاری بیات هستند ولی تعدادی هم
نام های خانوادگی زیر را برحسب محل سکونت خویش گرفته اند شامل :
کرمی/ بیات اکبر آبادی/ بیاتی اکبر آبادی/ خان احمدی/ خان احمدی سعدی
/ احمدی سعدی(فرزندان راه خدا ترک)/ بیات سعدی/ غلامی نبی زاده/ بیاتبزرگان طایفه بیات مستعلی بیگ در سال 1204 هجری قمری
(زمان حمله قاجار به طایفه بیات مستعلی بیگ در کهرویه و سمیرم)
رحیم خان بیات :
رحیم خان بیات به همراه گروهی از بیات های مستعلی بیگ
به قشلاق بزرگ بیات ها برگشتند و دیگر به سمیرم برنگشتند
او معاصر با دوران آقا محمدخان قاجار میزیست
از آنجا که طایفه بیات مستعلی بیگ چندین قرن با ایل اینانلو
متحد بود رحیم خان بیات و بیات های همراهش که جمعیتشان
هم زیاد بود با تضعیف قدرت نظامی بیات های مستعلی بیگ
که در اثر حمله قاجار و پراکند شدن بیات ها اتفاق افتاده بود
بطور کامل در ایل اینانلو ادغام شدند
و در سال 1820 میلادی معاصر با سلطنت فتحعلیشاه قاجار
ایلخان و رئیس کل ایل اینانلو در منطقه فارس شد
او اولین ایلخان ایل اینانلو از طایفه بیات مستعلی بیگ بود
بعد از او فرزندش معصوم خان بیات و نوه اش عباسقلی خان بیات
و نجفقلی خان بیات به ترتیب پس از او رئیس و ایلخان ایل اینانلو در
منطقه فارس شدند ایلخانی ایل اینانلو برای تقریبا یک قرن
از زمان فتحعیلشاه قاجار تا ناصرالدین شاه قاجار در اختیار
طایفه بیات مستعلی بیگ بود
علی اکبرخان بیات :
علی اکبرخان بیات که از نسل داش تپه بیات و میرقایا بیات است
به همراه زنش که باردارد بود و تعداد از بیات های مستعلی بیگ
از کشتار قاجارها جان سالم بدربرده و در منطقه لنجان اصفهان
ساکن شدند علی اکبرخان بیات و همسرش در روستای لایبید
در لنجان پناه گرفتند و تا آخر عمر در آنجا ماندند
نوادگان او در روستای لایبید دارای نام خانوادگی ایزدی هستند
و به اوجاق بیات مستعلی بیگ در سمیرم علاقه خاصی دارند
در سالهای اخیر قبر جد اعلی خویش یعنی علی اکبرخان بیات
را ترمیم کردند تمام بیاتهای منطقه لنجان از طایفه بزرگ
بیات مستعلی بیگ هستند اما بجز از اوجاق بیات مستعلی بیگ که در
سمیرم است اکثرا در مورد گذشته خویش و طایفه بیات مستعلی بیگ
بی اطلاع هستند
حبیب خان بیات :
گفته می شود حبیب خان بیات به همراه دو برادرش و
خانواده هایشان که از کشتار قاجارها جان سالم بدر برده بودند
به غرب شهرکرد رفتند و در انجا ساکن شدند
حبیب خان بیات و همسرش به روستای خوی در غرب
شهرکرد رفتند که نوادگان او در آنجا زندگی می کنند و دارای نام خانوادگی
حبیبی خویی هستند جالب است هنوز مراسم اوجاق بیات را در
عروسی هایشان اجرا می کنند
آنها سینه به سینه از اجدادشان شنیده اند که زمانی در
منطقه فارس بوده اند جالب است بدانید منطقه سمیرم و شهرضا
در زمان قاجار جزو ولایت فارس به حساب می آمدند
به علاوه اینها قشلاق بزرگ طایفه بیات مستعلی بیگ هم که
در نزدیکی شیراز است
دو برادر او همراه با خانوادهایشان در روستاهای
اشکفتک و چالشتر در غرب شهرکرد ساکن هستند
که هنوز به بیات اوجاق مشهورند
جالب است بیات های روستای اشکفتک داستان
اوجاق بیات مستعلی بیگ را نقل می کنند
ولی از اینکه این اوجاق در سمیرم بوده و داستانش در آنجا
اتفاق افتاده بی اطلاع هستند و همینطور نمیدانند
که به علت جنگ قاجارها با بیات ها در سال 1204 هجری قمری
که در کهرویه و سمیرم بوده است به آنجا پناه برده اند
علی صالح خان بیات :
علی صالح خان بیات به همراه گروهی از بیات های مستعلی بیگ
که از جنگ قاجارها با بیات ها در سمیرم جان سالم بدربرده بودند
به منطقه لردگان در چهار محال و بختیاری رفته و در روستایی به
اسم ترکان جوانمردی پناه گرفتند انها نیز از گذشته خویش بی اطلاع هستند
و ظاهرا دیگر به زبان ترکی تکلم نمی کنند
به علاوه اینها تعدادی از بیات ها در منطقه سامان در چهار محال و بختیاری
و دیگر نقاط چهار محال و بختیاری پراکنده هستند
تمام بیات های منطقه چهار محال و بختیاری از طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ
هستند که از سال 1204 هجری قمری و در اثر حمله قاجار ها
به طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ که در سمیرم و کهرویه اتفاق افتاد
در این مناطق پناه گرفته اند و از گذشته خویش و تعلقشان به طایف بزرگ
بیات مستعلی بیگ بی اطلاع هستند
بزرگان طایفه بیات مستعلی بیگ بعد از حمله قاجار ها
به بیات ها(بعد از سال 1204 هجری قمری) :
معصوم خان بیات :
معصوم خان بیات فرزند رحیم خان بیات دومین ایلخان ایل اینانلو
از طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ بود
عباسقلی خان بیات :
عباسقلی خان بیات نوه رحیم خان بیات سومین ایلخان ایل اینانلو
در منطقه فارس از طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ بود
نجفقلی خان بیات :
نجفقلی خان بیات فرزند عباسقلی خان بیات آخرین ایلخان ایل اینانلو
در منطقه فارس از طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ بود
که معاصر با سلطنت ناصرالدین شاه قاجار بود
لازم به ذکر است برای یک قرن یعنی از زمان فتحعلیشاه قاجار
تا زمان ناصرالدین شاه قاجار ریاست و ایلخانی ایل اینانلو در منطقه فارس
در اختیار طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ بود
مسیح بیگ بیات :
سالها بعد نوادگانش به طایفه کشکولی از ایل قشقایی می پیوندند
که به بیات کشکولی یا بیات مسیح بیگلو مشهورند
(رجوع شود به کتاب تاریخ قوم بیات نوشته نادر بیات)
آنها نیز از از اینکه زمانی در سمیرم بودند و شاخه ای از بیات مستعلی بیگ هستند
بی اطلاع می باشند
خداوردی بیگ بیات :
بخشی از بیات مستعلی بیگ وارد قشقایی شده
که در طایفه عمله قرار گرفتند و به بیات عمله مشهور شدند
یکی از بزرگان آنها خداوردی بیگ بیات است
که به همین دلیل به بیات خداوردی بیگ مشهور شدند
از آنجا که بطور از تامغای مخصوص طایفه بیات مستعلی بیگ در قبورشان استفاده می کنند
نشان میدهد که بیات عمله نیز بخشی از طایفه بیات مستعلی بیگ بوده است
غلامرضاخان بیات شاهپرست :
یکی از بزرگان طایفه بیات عمله است که بعد از خداوردی بیگ
زندگی میکرده است به دلیل شهرت او به طایفه بیات عمله ،
بیات شاهپرست هم می گویند
ندرقلی خان بیات :
او از خوانین طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ بود و معاصر با
دوران احمد شاه قاجار میزیست
اسدبگ بیات :
او از خوانین طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ بود و معاصر با
دوران احمد شاه قاجار میزیست
اسفندیار خان بیات :
آخرین خان از طایفه بیات مستعلی بیگ در شیراز ،
که معاصر با دوران پهلوی اول بود
به علاوه گروهی از بیات های مستعلی بیگ
از زمان ناصرالدین شاه قاجار در منطقه شیب بازار
نزدیک به نارنجستان قوام در شیراز ساکن شدند
عده ای هم در مناطق چون روستای قره خان در شمال فتح آباد مرودشت ،
روستای بیات آباد در اطراف آباده ، روستای آب باریک چهاردانگه
از توابع شهر اقلید که از ملاکین بزرگ آنجا بودند ساکن شدند
همه آنها از گذشته خویش که شاخه ای از طایفه بیات مستعلی بیگ هستند
و زمانی ییلاقشان در سمیرم بوده است و در اثر جنگ با قاجارها
پراکنده شده اند بی اطلاعند
تعدادی از طایفه بیات مستعلی بیگ هم بعد از کشتاری که قاجارها از بیات ها
کردند و باعث شد بیاتها در سمیرم بسیار ضعیف شوند
دیگر به سمیرم برنگشته و به طایفه صفی خانی ملحق شدند
که امروزه در شهرک صفی خانی واقع در دشت بکان اقلید زندگی می کنند
جالب است از تعلقشان به طایفه بیات مستعلی بیگ مطلع هستند
و به روستای باجگاه به عنوان مرکز طایفه بیات مستعلی بیگ رفت و آمد دارند
1: آرلی 2: بیات 3: شاسه
تیره بیات آن که از بیات های مستعلی بیگ است ، همچنین شاسه به شاهسوند
مشهور است
و از ترکان شاهسونی بوده اند که همراه با بیات ها از حمله قاجارها جان سالم بدر برده و
به ایل بختیاری پیوسته اند آنها نیز مانند بیات ها دیگر قادر به تکلم به زبان ترکی نیستند
طایفه کورکور یکی از زیر شاخه های ایل هفت لنگ بختیاری و زراسوند میباشد.
همچنین جزء ایل دینارونی هم هست و در چهارمحال بختیاری در دیناران روستاهای عباس آباد
، گرده پینه ، روپینه و خوزستان در ایذه تخت کاشان و برآفتاب کاشکلی
و سرانبار و چهارقاش( روستای شهید سلحشور)
همچنین چند خانوار از این طایفه در تلخ آب نوترکی زندگی میکنند.
لازم به ذکر است تعدادی از خانوارهای بیات مستعلی بیگ ساکن در
روستاهای بیدزرد و سربیشه منطقه باشت گچساران طی سالهای
اخیر به شهر علامه مجلسی در استان اصفهان نیز مهاجرت نموده اند
و عمدتا دارای نام خانوادگی احمدی عمله می باشند
علاوه بر مناطق بالا که محل استقرار بخش عمده طایفه بیات مستعلی بیگ می باشد
در مناطق زیر نیز ساکن شده اند
/ اقلید در دشت بکان در شهرک صفی خانی/ چندین روستا در سیمکان
/ منطقه میمند در روستاهای چنار سوخته ، زنجیران (شهرک زنجیران) ،
دهستان خواجه ای ، موک ( شهرک موک ) و چندین روستای دیگر
همچنین در شهرضا و دهاقان
دانستن این نکته نیز جالب است که بدانید بجز بیات های مستعلی بیگی
که در همین اواخر در روستای موک ساکن شده اند بقیه بیات های
منطقه میمند اولین گروه از بیات های مستعلی بیگ هستند که
ساکن شده اند بنظر میرسد از سال 1204 هجری قمری در آنجا ساکن هستند
آنها از نوادگان رضا بیات هستند که فرزند همت و نوه مستعلی بیگ بوده است
با آنکه از جنگ بیات ها با قاجارها در سال 1204 هجری قمری
در سمیرم و کهرویه بی اطلاع هستند اما میدانند
که از طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ می باشند
در مورد شعرای طایفه بیات مستعلی بیگ نقل است که :
مستعلی بیگ بیات اشعاری به زبان ترکی و در قالب دو بیتی دارد
که در زبان ترکی به این نوع شعر بایاتی گفته می شود
شعرهای او در میان بیات های منطقه شهرضا و قصرچم در استان اصفهان
بصورت شفاهی نقل می گردد و در اشعارش دارای تخلص " مسی " است
متاسفانه اشعارش چون به صورت مکتوب در نیامده به مرور در حال از بین رفتن هستند
بیات های شهرضا و منطقه قصر چم اشعار زیادی را از اجداد بیات خود حفظ هستند
که متاسفانه جمع آوری نشده است
همچنین نجف قلی بیات از طایفه بیات مستعلی بیگ و از شاعران زبان ترکی بوده است
متاسفانه اشعار او از بین رفته اند
از دیگر چهره های شناخته شده طایفه بیات مستعلی بیگ می توان
به افراد زیر اشاره کرد :
حسینعلی بیگ بیات :
او در شعرش از مناطق ییلاقی طایفه بیات مستعلی بیگ که در سمیرم است
نام می برد
شاه رضا نونگ قره قویونی
ای آقالر گلنگ تعریف ایلایم / قافله ایلدیگ گدگ طاقانه
شاهرضا ده قره قویون واریده / ورده علیخانه اون بش قران
جانم سنه قربان گوزم شاهرضا / انشاالله سفردن گلنگ بی قضا
.......
اصفهانن نچه قوطی گز گتر /هونگانن نچه ارشین بز گتر
سوپر گانن کشمشنن قوز گتر / نچه مدت آجیل و راگ دندان
خسروشیرینده بیزم المز / چشمه در دانیه دوشده یولمز
جر کانن آشنادا یول لار بیابان / یازوس کفه در گیاهی یوشان
حق دمیشم خراب اولسن هونگان / مگر چوبداران سالام زندانه
......
محمدعلی قره قویون دردن / آب باریکده توکده دو پا سیچانه
(هونگان ییلاق اختصاصی طایفه بیات مستعلی بیگ در سمیرم است)
(کتاب دیوان میرزا ماذون قشقایی نوشته حاج منوچهر هنرور از طایفه زنگنه
ساکن قریه حسن آباد رامجرد/ صفحه 111-112)
آقای سرفراز غزنی :
آقای سرفراز غزنی از بیات های مستعلی بیگ در روستای قره خان در شمال فتح آباد
از توابع شهر مرودشت در استان فارس هستند
دارای دکترای مهندسی ساختمان های فلزی از کشور انگلستان هستند
و سال ها عضو انجمن تحقیقات نجومی انگلستان بوده اند
از فعالیتهای علمی ایشان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- تالیف حدود 200 مقاله علمی- فنی- فضائی در مجلات و روزنامه های
مختلف و تالیف و ترجمه تعداد زیادی کتب
2- صاحب 4 نظریه علمی در فیزیک نجومی- متافیزیک- حیات آدمی و
تکامل دگرگونش و تکامل جانداران و زلزله و طبقه بندی کهکشان
روی نظریه هبل
خانم پروین اسفندیاری بیات :
نویسنده کتاب هنرهای رزمی در دو جلد
محل زندگی طایفه بزرگ بیات مستعلی بیگ به تفکیک استانها :
استان فارس :
محل زندگی : شهرک رکن آباد شیراز (اکبر آباد دروازه قرآن) ، روستای شیخ عبود در بیضا
شهرک سعدی شیراز/ روستای باجگاه نزدیک شیراز/ محله باغناری شیراز
/ اقلید در دشت بکان در شهرک صفی خانی/ چندین روستا در سیمکان
/ منطقه میمند در روستاهای چنار سوخته ، زنجیران (شهرک زنجیران) ،
دهستان خواجه ای ، موک ( شهرک موک ) و چندین روستای دیگر
به علاوه بیات هایی که در زیر نام برده می شوند از بیات های مستعلی بیگ
بوده اند که در زمان حمله سپاه قاجار به سمیرم و جنگ در کهرویه در سال 1204 هجری قمری
برای حفظ جان پراکنده شده اند متاسفانه اکثرا اطلاعی ندارند از
طایفه بیات مستعلی بیگ هستند
ـ بیات کشکولی :
این طایفه از بیات مستعلی بیگ به طایفه کشکولی ملحق شدند
بزرگشان مسیح بیگلو بیات بود که از طایفه بیات مستعلی بیگ است
از روستای تل خالی متعلق به دهستان کاکان در استان
کهگیوله و بویر احمد تا نزدیکی شهر اردکان(سپیدان) در استان فارس
بصورت پراکنده زندگی می کنند که ییلاقشان می باشد
(به نقل از کتاب تاریخ قوم بیات نوشته نادر بیات)
و تعدادی از آن ها در روستای میشان بخش ماهور میلاتی
شهرستان نور آباد ساکن هستند که ظاهرا قشلاقشان می باشد
ـ در روستای قره خان در منطقه شمال فتح آباد در
مرودشت گروهی از بیات های مستعلی بیگ ساکن می باشند
بخشی از آن ها نیز در روستای میان قلعه مرودشت ساکن هستند
تعدادی از بیات های روستای میان قلعه بعدا به روستای
بنی یکه واقع در بخش درودزن شهر مرودشت مهاجرت نموده اند
لازم به ذکر است در منابع تاریخی عشایر استان فارس از کوچ گروهی
از بیات های مستعلی بیگ سخن به میان آمده است که ییلاق را در دشت مرودشت
و رامجرد می گذرانده اند و قشلاق را در منطقه جره یا به نقلی دیگر
در اطراف فسا و از طایفه بیات مستعلی بیگ هستند
_ روستای آب باریک از توابع شهر اقلید که به آب باریک چهاردانگه
سرحد هم معروف است و روستای نظام آباد از محلهای استقرار
بخشی از طایفه بیات مستعلی بیگ بوده است و مالک این روستاها بوده اند
گویا از این روستاها مهاجرت نموده اند و در تهران ساکن شده اند
_ بخشی ازطایفه بیات مستعلی بیگ در مرکز شیراز ساکن هستند و
به بیات شی بازاری یا بیات شیب بازاری مشهورند آن ها
در محله نارنجستان قوام در جایی به اسم شیب بازار ساکن گردیدند
که به این لحاظ به بیات شیب بازاری مشهورند
_ گروهی نیز در روستای قره بولاغ فسا ، شهر فسا و روستای فسارود در
اطراف شهر داراب و چندین روستای دیگر ساکن هستند
_ روستای بیات آباد : در حوالی آباده و صغاد قرار دارد و از ترکان
طایفه بیات مستعلی بیگ هستند
استان کهگیوله و بویر احمد :
محل زندگی : منطقه باشت گچساران در روستاهای بیدزرد و سربیشه
دارای نام خانوادگی احدی عمله ، محمدی هستند
بخشی از طایفه بیات مستعلی بیگ به طایفه کشکولی پیوستند
از روستای تل خالی متعلق به دهستان کاکان در استان
کهگیوله و بویر احمد تا نزدیکی شهر اردکان(سپیدان) در استان فارس
بصورت پراکنده زندگی می کنند که ییلاقشان می باشد
(به نقل از کتاب تاریخ قوم بیات نوشته نادر بیات)
و تعدادی از آن ها در روستای میشان بخش ماهور میلاتی
شهرستان نور آباد ساکن هستند که ظاهرا قشلاقشان می باشد
استان اصفهان :
محل زندگی : شهر علامه مجلسی در نزدیکی اصفهان ، شهرضا ، دهاقان و شهر منظریه
گروهی از بیات های مستعلی بیگ در اواسط دوره قاجر در روستاهایی چون کهرویه ،
مهیار ،جرم افشار ،قصر چم باقی ماندند و چون در جوار ایل نفر زندگی می کنند
متاسفانه به اشتباه به بیات نفر معروف شده اند
و خودشان هم بی اطلاع هستند که از طایفه بیات مستعلی بیگ هستند
_ بیات های روستای لایبید و مناطق اطراف آن در بخش باغ بهادران از
منطقه لنجان اصفهان که دارای نام خانوادگی ایزدی می باشند
وهمینطور بیات های روستاهای منطقه کردعلیا و میر آباد در تیران و کرون
از طایفه بیات مستعلی بیگ هستند
در سال 1204 هجری قمری بخشی از بیات های مستعلی بیگ از سمیرم اصفهان
استان چهار محال و بختیاری :
تماما از طایفه بیات مستعلی بیگ هستند
که در سال 1204 هجری قمری از سمیرم اصفهان به این مناطق آمدند
_ شهرکرد : در منطقه غرب شهرکرد تعدادی از بیاتهای مستعلی بیگ
ساکن می باشند که دارای نام خانوادگی بیات و بیاتی می باشند
_ روستای خوی : گروهی از بیات های مستعلی بیگ در این روستا زندگی می کنند که
از فرزندان حبیب خان بیات می باشند و دارای نام خانوادگی حبیبی خویی می باشند
_ روستای اشکفتک یا اشگفتک : گروهی از بیاتهای طایفه بیات مستعلی بیگ در
این روستا ساکن می باشند که داری نام خانوادگی بیاتی می باشند
_ روستای ترکان جوانمردی منطقه لردگان :
از طایفه بیات مستعلی بیگ و از نوادگان علی صالح خان بیات هستند
_ روستای چالش تر (چالشتر) :
این روستا در شش کیلومتری غرب شهرکرد قرار دارد و تعدادی از طایفه بیات مستعلی بیگ
با نام های خانوادگی بیات و بیاتی و اجاق بیات در آنجا ساکن می باشند
_ منطقه سامان : تعدادی از بیات های طایفه بیات مستعلی بیگ در منطقه سامان
زندگی می کنند
_ ترکان بیات از طایفه بیات مستعلی بیگ که به ایل بختیاری پیوسته اند :
همانطور که قبلا توضیح دادم بعد از قتل و عامی که ایل قاجار در
سال 1204 هجری قمری در منطقه کهرویه و سمیرم از ترکان بیات کردند
گروهی از بیات ها به چهار محال و بختیاری رفتند و در آنجا ساکن شدند
امروزه اکثر بیات های طایفه مستعلی بیگ که در چهار محال و بختیاری
زندگی می کنند به زبان ترکی که زبان اجدادیشان است تکمل می کنند
اما تعداد اندکی از آنها دچار تغییر زبان شده فارس زبان
و تعدادی هم لر زبان شدند گروهی از بیات های طایفه بیات مستعلی بیگ
به ایل بختیاری پیوسند و در طایفه ای به اسم طایفه کورکور ادغام شدند
آنها از گذشته خویش بی اطلاع هستند و قادر به تکلم به زبان اجدادی
خویش نشده و لر زبان گشته اند برفی بیات آخرین خان آنها بود
که در زمان پهلوی می زیسته است
بخشی از طایفه کورکور امروزه در چهار محال و بختیاری و مقداریشان
در استان خوزستان زندگی می کنند
طایفه کورکور از سه تیره تشکیل شده است
1: آرلی 2: بیات 3: شاسه
تیره بیات آن که از بیات های مستعلی بیگ است ، همچنین شاسه به شاهسوند
مشهور است
و از ترکان شاهسونی بوده اند که همراه با بیات ها از حمله قاجارها جان سالم بدر برده و
به ایل بختیاری پیوسته اند آنها نیز مانند بیات ها دیگر قادر به تکلم به زبان ترکی نیستند
طایفه کورکور یکی از زیر شاخه های ایل هفت لنگ بختیاری و زراسوند میباشد.
همچنین جزء ایل دینارونی هم هست و در چهارمحال بختیاری در دیناران روستاهای عباس آباد
، گرده پینه ، روپینه و خوزستان در ایذه تخت کاشان و برآفتاب کاشکلی
و سرانبار و چهارقاش( روستای شهید سلحشور)
همچنین چند خانوار از این طایفه در تلخ آب نوترکی زندگی میکنند.
طبق نوشته های باقی مانده محل زندگی پیشینیان طایفه کورکور ایوه بوده
و به علت نامعلومی به منطقه کوهستانی تخت کاشان کوچ میکند و در نزدیکی چشمه تخت کاشان ، برآفتاب کاشکلی،
آب انبار یا سر انبار، دوبلوطان، چهارقاش، دره دزدان، چزرگی، خیمه گاه و لاگلزار سکونت میکند
و چون به دامداری مشغول بوده زمین کشاورزی و کوه برای کشت و علوفه خریداری میکند.
در طی سالیان تخت کاشان به چند روستا به نام های گردن طاقا، دم آب، سرتنگ، گله میشی، برد گپی، شره و چال بردر تقسیم شده است
_ همچنین گویا گروهی کوچک دیگری از طایفه بیات مستعلی بیگ در سال 1204 هجری قمری
به طایفه سرلک از ایل بختیاری می پیوندند و اکنون لر زبان شده و قادر به تکلم
به زبان ترکی نیستند آنان نیز از گذشته خویش کاملا بی خبر هستند
و چون اصالتا ترک هستند در طایفه سر لک بختیاری به " بیات وابسته " مشهور شده اند
احتمالا در روستاهای دهنوسرلکها و قلعه آشناخور زندگی می کنند
استان همدان :
_ در روستای سیراوند و بعضی مناطق اسدآباد افشار تعدادی
از بیات های طایفه بیات مستعلی بیگ
که در سال 1204 هجری قمری از سمیرم اصفهان به این مناطق آمدند زندگی می کنند
استان قزوین :
در روستای نهب و روستای قوزلو از توابع بوئین زهرا تعدادی از
بیات های طایفه بیات مستعلی بیگ زندگی می کنند
که در سال 1204 هجری قمری ابتدا به اسدآباد همدان رفتند و از آنجا به قزوین آمدند
تمام بیات های قزوین از طایفه بیات مستعلی بیگ هستند
خوزستان :
ترکان بیات از طایفه بیات مستعلی بیگ که به ایل بختیاری پیوسته اند :
همانطور که قبلا توضیح دادم بعد از قتل و عامی که ایل قاجار در
سال 1204 هجری قمری در منطقه کهرویه و سمیرم از ترکان بیات کردند
گروهی از بیات ها به چهار محال و بختیاری رفتند و در آنجا ساکن شدند
امروزه اکثر بیات های طایفه مستعلی بیگ که در چهار محال و بختیاری
زندگی می کنند به زبان ترکی که زبان اجدادیشان است تکمل می کنند
اما تعداد اندکی از آنها دچار تغییر زبان شده فارس زبان
و تعدادی هم لر زبان شدند گروهی از بیات های طایفه بیات مستعلی بیگ
به ایل بختیاری پیوسند و در طایفه ای به اسم طایفه کورکور ادغام شدند
آنها از گذشته خویش بی اطلاع هستند و قادر به تکلم به زبان اجدادی
خویش نشده و لر زبان گشته اند برفی بیات آخرین خان آنها بود
که در زمان پهلوی می زیسته است
بخشی از طایفه کورکور امروزه در چهار محال و بختیاری و مقداریشان
در استان خوزستان زندگی می کنند
طایفه کورکور از سه تیره تشکیل شده است
1: آرلی 2: بیات 3: شاسه
تیره بیات آن که از بیات های مستعلی بیگ است ، همچنین شاسه به شاهسوند
مشهور است
و از ترکان شاهسونی بوده اند که همراه با بیات ها از حمله قاجارها جان سالم بدر برده و
به ایل بختیاری پیوسته اند آنها نیز مانند بیات ها دیگر قادر به تکلم به زبان ترکی نیستند
طایفه کورکور یکی از زیر شاخه های ایل هفت لنگ بختیاری و زراسوند میباشد.
همچنین جزء ایل دینارونی هم هست و در چهارمحال بختیاری در دیناران روستاهای عباس آباد
، گرده پینه ، روپینه و خوزستان در ایذه تخت کاشان و برآفتاب کاشکلی
و سرانبار و چهارقاش( روستای شهید سلحشور)
همچنین چند خانوار از این طایفه در تلخ آب نوترکی زندگی میکنند.
طبق نوشته های باقی مانده محل زندگی پیشینیان طایفه کورکور ایوه بوده
و به علت نامعلومی به منطقه کوهستانی تخت کاشان کوچ میکند و در نزدیکی چشمه تخت کاشان ، برآفتاب کاشکلی،
آب انبار یا سر انبار، دوبلوطان، چهارقاش، دره دزدان، چزرگی، خیمه گاه و لاگلزار سکونت میکند
و چون به دامداری مشغول بوده زمین کشاورزی و کوه برای کشت و علوفه خریداری میکند.
در طی سالیان تخت کاشان به چند روستا به نام های گردن طاقا، دم آب، سرتنگ، گله میشی، برد گپی، شره و چال بردر تقسیم شده است
_ همچنین گویا گروهی کوچک دیگری از طایفه بیات مستعلی بیگ در سال 1204 هجری قمری
به طایفه سرلک از ایل بختیاری می پیوندند و اکنون لر زبان شده و قادر به تکلم
به زبان ترکی نیستند آنان نیز از گذشته خویش کاملا بی خبر هستند
و چون اصالتا ترک هستند در طایفه سر لک بختیاری به " بیات وابسته " مشهور شده اند
احتمالا در روستاهای دهنوسرلکها و قلعه آشناخور زندگی می کنند
استان کرمانشاه :
در شهرستان کنگاور در استان کرمانشاه نیز تعدادی از خانوارهای
طایفه بیات زندگی می کنند
همچنین شهر سنقر نیز جمعیتی از بیات ها را دارد
بیات های منطقه فش کنگاور و سنقر خوشبختانه هنوز به زبان ترکی
که زبان اجدادیشان است صحبت می کنند
بیات های سنقر و کنگاور از طایفه بیات مستعلی بیگ هستند
که در سال 1204 هجری قمری از سمیرم اصفهان به این مناطق آمدند