بیات مستعلی بیگ
در مورد ایل بیات و تبار بیات ها می باشدبیات مستعلی بیگ
در مورد ایل بیات و تبار بیات ها می باشدسنگ نگاره مرد و تامغای بیات
سنگ نگاره مرد و تامغای بیاتدر این مطلب به معرفی سنگ نگاره ای خواهیم پرداخت که
در منطقه تیمره در استان مرکزی کشف گردیده است
لازم به ذکر است که در منطقه تیمره تعداد خیلی زیادی
سنگ نگاره با طرح ها و نقوش مختلف کشف گردیده است
اما در میان این همه نقوش وجود تامغاهای بایات و قایی
بسیار جالب توجه می باشد
علاوه بر وجود چندین تامغای بایات و قایی که متعلق به
ترک های غزتبار بیات و قایی است نقاشی زیر دیده می شود
در این نقاشی سنگ نگاره ای منحصر به فرد ، تامغای بیات
به عنوان جزیی از یک نقاشی در معنا و مفهوم
خویش به کار گرفته شده است
نقش معروف به مرد بایات(بیات)
محل کشف تیمره خمین در استان مرکزی
همانطور که قبلا گفتیم تامغا در ترکی به معنی نشان و علامت می باشد
تامغای بایات هم کلمه بایات است که با الفبای باستانی مورد استفادهترکان غز نوشته شده قبلا در مطلبی تحت عنوان
" تامغای بیات یا علامت اجاق بیات " در مورد تامغای بیات توضیح دادم
و از توضیح مجدد در این باره خودداری می کنم
همانطور که قبلا گفتم بایات به معنی ثروت و نعمت می باشد
همانطور که مشاهده می کنید در سنگ نگاره ای که عکس آن را
گذاشته ایم مردی را مشاهده می کنید که تامغای بیات که تغییر یافته
تامغای باستانی بیات است در بالای سر آن قرار گرفته
و گفته اند که او در حال رقص است (شبیه به رقص سما )
و بر اساس این سنگ نگاره رقص عرفانی که امروزه به رقص سما مشهور است
در اصل یکی از رقص های ترکان بیات بوده است
و به آن نام رقص بیات داده اند
البته نظر دیگر این است که شخص به تصویر کشیده شده
دستهایش رو به آسمان و فقط در حال نیایش است
در اینجا این سوال در ذهن خطور می کند دعای او چیست؟وجود تامغای بیات نشان می دهد که او از خداوند نعمت یا به تعبیری ثروت
را طلب می کند چون که تامغای بیات به معنی ثروت و نعمت است
(لازم به ذکر است تامغاهای طوایف ترک غزتبار هرکدام دارای معنی خاص
خود می باشد مثلا تامغای طایفه قایی یعنی پایدار و استوار)
همانطور که مشاهده می کنید در اطراف این مرد تعداد سه بز
مشاهده می شود
در واقع این مرد ثروتی و نعمتی را که از خداوند می خواهد
زیاد شدن گله دامهایش می باشد
آن چه در مورد شخصی که این نقاشی را کشیده است متوجه می شویماین است که او یک ترک غزتبار بوده و با تامغاها و معانی ترکی آن ها
آشنایی داشته است
حتی خواسته او که ازدیاد گله دام هایش بوده به ما نشان میدهد
که او از ترک های غزتباری بوده که زندگی عشایری داشته است همانطورکه در آن زمان اکثر ترک های غزتبار زندگی عشایری داشتند
گفتن این نکته ضروری است که بر طبق گزارش های باستانشناسی
این سنگ نگاره ها که شامل نقاشی های مختلفی می باشد در
یک دوره چند هزار ساله تا دوره اسلامی توسط مردم محلی و اقوامی
که از آنجا عبور می کرده اند رسم شده است
در رابطه با تامغاهای بیات و قایی کشف شده در تیمره بین محققین
دو نظریه وجود دارد :
1_ بعضی قدمت آن ها را مربوط به اولین جهانگشایی ترکان اوغوز
یعنی چند هزار سال قبل
(قبل از میلاد مسیح(ع)) و معاصر با دوران فراعنه در مصر می دانند
و به داستان جهانگشایی ترکان اوغوز
که در آن محدوده زمانی اتفاق افتاد و از آسیای میانه حرکت کرده
و تا مصر پیش رفتند
و پس از دریافت غنایم بسیاری به محل اولیه خویش بازگشتند
استناد می کنند
داستان این جهانگشایی در کتاب اوغوزنامه نوشته رشید الدین فضل الله و
همچنین در کتاب سکیف های امپراطور فصل ششم کتاب
نوشته آقای زائور حسن اف به مترجمی رضا جلیلی نیا آمده است
2_ بعضی نیز قدمت آن ها را مربوط به دومین جهانگشایی ترکان اوغوز
یعنی بعد از اسلام و در زمان سلجوقیان یا بعد از آن می دانند
لازم به ذکر است بنا به گفته محققین ترک ،
سلجوقیان از ترکان اوغوز و از ایل قینیق بودند
لازم به ذکر است بعد از تاسیس سلسله سلجوقیان
دیگر طوایف ترک اوغوز به آنها می پیوندند و از آسیای میانه وارد
غرب رودخانه جیحون و فلات قاره ایران می شوند
