همانطور که قبلا در مطلبی تحت عنوان فروپاشی ایل بیات نوشتم بعد
از ورود ایل بیات به غرب رودخانه جیحون و فلات قاره ایران در
زمان سلجوقیان ایل بیات بنا به عواملی دچار فروپاشی گردید
و طوایف ایل بیات در نقاط مختلف پراکنده گردیدند چند قرن بعد
در زمان تشکیل امپراتوری عثمانی و سلسله صفویه بیات هایی که در
مناطق تحت حکومت آن ها زندگی می کردند تحت حاکمیت آن ها قرار گرفتند
یکی از تلخ ترین دوران ها برای مسلمین جنگ بین دو قدرت مسلمان
یعنی امپراتوری عثمانی و حکومت صفوی بود
جنگ بین آن ها که سال ها طول کشید در دراز مدت جز فرسایش این
دو قدرت و عقب ماندن جهان اسلام از انقلاب صنعتی که در اروپا
شکل گرفته بود و راه را برای سو استفاده اروپایی ها و
استعمار سرزمین های اسلامی باز می کرد نتیجه دیگری نداشت
تلخ ترین تراژدی برای ایل بیات هم در این دوران شکل گرفت
چه بسا گاهی یک جوان ایل بیات در قامت سرباز قزلباش
حکومت صفوی در مقابل سرباز عثمانی در میدان جنگ قرار می گرفت
حال آنکه ممکن بود آن سرباز عثمانی هم جوانی از
بیات های قلمرو عثمانی باشد
بی آنکه هر دو بدانند از یک ایل از یک تبار و از یک خون هستند !
آنچه باعث شد به جنگ وین در این مطلب بپردازم گزارش هایی است
که حاکی از حضور گروهی از ایل بیات به عنوان سپاه عثمانی
در جنگ وین داشت
و این بیشترین پیشروی بخشی از ایل بیات(بایات) در اروپا به
عنوان سرباز بوده است
هنوز هم در ترکیه امروزی جمعیت زیادی از بیات ها زندگی می کنند
در مطلبی که تحت عنوان " مناطق بیات نشین " نوشتم
و در وبلاگ قرار دادم به مناطقی که در آنجا زندگی می کنند اشاره نمودم
در مورد چگونگی حضور بیات ها در جنگ وین فعلا اطلاعات جامعی ندارم
لذا در این مطلب به گذاشتن مطلبی کلی درباره جنگ وین بسنده نمودم
جنگی که دوبار صورت گرفت اولین مرتبه
در زمان سلطان سلیمان عثمانی معروف به سلیمان قانونی و
مرتبه دوم تقریبا صد سال بعد از او اتفاق افتاد
جنگ وین نقطه عطفی در تاریخ عثمانی بود اگر این جنگ به
پیروزی عثمانی ها ختم می شد شاید امروز دنیا چهره دیگری داشت
محمد فضولی
در این مطلب به زندگی ملا محمد فضولی از افتخارات ایل بیات و از
بزرگترین شاعران زبان و ادبیات ترکی خواهیم پرداخت وی از بیات های
شمال کشور عراق(کرکوک) می باشد
پدر فضولی به گفته صادق بیگ افشار صاحب تذکره مجمع الخواص
که به زبان ترکی می باشد از ایل بیات بوده است
درست همان سالی که کریستف کلمب قاره آمریکا را کشف کرد،
یکی از بزرگترین شعرای ادبیات ترکی، در خانه ملا سلیمان بیات کرکوکی
چشم به جهان گشود.
آن روزها کرکوک گرفتار وبا بود و خانواده ملا سلیمان چندی پیش از
تولد محمد فضولی به بغداد گریخته بودند.
فضولی ده ساله بود که کرکوک و بغداد به تصرف صفویها
درآمد و چهل ساله بود که به دست عثمانیها افتاد.
فضولی 63 ساله در کربلا گرفتار
طاعون شد و بدرود حیات گفت. سیوسه سال بعد از وفاتش،
خطاطان بغداد متن کامل دیوان وی را به طرز زیبایی گردآوردند
که این نسخه همچنان در موزه آسیای لنینگراد نگهداری میشود.
بعدها این دیوان بارها توسط خطاطان نگارش شد تا اینکه
اولین نسخه چاپی آن در سال 1828؛ سال قرارداد ترکمنچای،
به همت عباس میرزا در تبریز به چاپ رسید و تا امروز آثار
کمتر کسی از لحاظ گستره توزیع و چاپ به مرز
آثار فضولی رسیده است.
هرچند فضولی از سرآمدان نثر رمانتیک ترکی نیز میباشد،
اما شهرت او به شاعریست و عشق جانمایه شعرهای اوست.
او اولین طنز پرداز و نمایشنامهنویس و بانی ادبیات کودک
در میان ترکهاست.
نمایشنامه وی به زبان تمثیل و طنز او افشاگرانه است.
او جنبههای منفی طبقه حاکمه و ماموران دولتی را با طنز شرح
داده است. کتاب صحبت الاثمار فضولی به بیانی ساده و زبانی
کودکانه به گفتگوی میوهها پرداخته است،
که هر میوهای از خود تعریف و از حریف تنقید میکند و عجیب
آنکه از خواص پزشکی میوهها نیز صحبت به میان آمده است.
فضولی سراینده اولین لغتنامه منظوم است که در آن
لغات ترکی و معادلهای فارسی آنها در قالب شعر به خوانندگان
آموزش داده میشود.
این کتاب در کتابخانه دانشگاه پنجاب لاهور نگهداری میشود.(1)
به افتخار وی شهر فضولی در کشور آذربایجان و همچنین
انستیتو نسخ خطی محمد فضولی در شهر باکو در کشور آذربایجان
به اسم او نام گذاری شده است
همچنین چندی قبل خیابانی در شهر تبریز به نام وی نام گذاری گردید
منبع(1) : http://baydaq.com/2017/10/18/5453/
در تصویر زیر مجسمه ای از محمد فضولی بیاتلی را در کشور آذربایجان مشاهده می نمایید
در عکس زیر مزار محمد فضولی بیاتلی را مشاهده می نمایید که در
شهر کربلا و در نزدیکی درب حرم امام حسین(ع) قرار دارد
هم ایلی های بیات که به زیارت امام حسین(ع)
مشرف می شوند نایب الزیاره بنده هم باشند و فاتحه ای بر سر مزار
محمد فضولی بیاتلی هم ایلی عزیزمان و افتخار ایل بیات بخوانند
لازم به ذکر است در بعضی منابع گفته شده
که فضولی فرزندی به اسم فضلی بیات داشته است
فضلی بیات هم به مانند پدرش از شاعران زبان ترکی بوده است
قبر او در کنار قبر پدرش می باشد که متاسفانه از بین رفته ،
و اثری از آن بجای نمانده است
تیلیم خان
در این مطلب به معرفی تیلیم خان بیات شاعر بزرگ زبان و ادبیات ترکی
و از افتخارات ایل بیات(بایات) خواهیم پرداخت
تیلیم خان از شعرای مشهور ترک و متولد روستای مراغه بخش
نوبران ساوه می باشد
اما اصالت وی از ایل بیات می باشد پدر یا پدربزرگ
تیلیم خان به همراه تعداد زیادی از بیات های شمال عراق
در زمان نادرشاه به ایران کوچ می کنند
قابل ذکر است که ترک ها در کشور عراق به ترکمان
هم معروفند
این گروه از بیات ها که توسط نادرشاه به ایران مهاجرت داده
شده اند به بیات قارا اولی مشهور هستند قبلا در مطلبی
تحت عنوان بیات قارا اولی به این موضوع مفصل پرداخته ام
تیلیم خان در شعری این موضوع را نیز بیان کرده است :
اؤلکهمیز عراقدیرشهریمیز ساوا | مزلقان چاییندان گؤتؤردؤم هاوا | |
عاشیقلار دردینه اِیلرم داوا | من طبیبم هندوستاندان گلیرم | |
بیلنلربیلسینلرمن تیلیم خانام | بیلمیینلربیلسین، گؤوهرم، کانام | |
مرغی ساکینی، اصلی تؤرکمانام | گزهگزه بو جهاندان گلیرم |
هر مصلحت اولسا ائلینن گرک | مثلدیر بو، بیر گولونن یاز اولماز |
(1) : نوشته : اسدالله امیری
منبع : http://durnanews.ir/?p=7970
توتم بیات (بایات)
در این جا به مبحث توتم طایفه بیات(بایات)
یا به ترکی بایات اونقونو خواهیم پرداخت
در ابتدا لازم است در مورد توتم توضیح دهیم توتم به معنای سمبل
می باشد در اسنادی که مربوط به طوایف ترک غزتبار است
برای طایفه بیات(بایات) توتم(سمبل) زیر کشیده شده است
از جمله در کتاب مجمع التواریخ نوشته رشیدالدین فضل الله
به نظر تعداد اندکی از محققین تاریخ ترک های غزتبار این توتم
پرنده عقاب است
اما اکثریت محققین معتقدند توتم(سمبل) قوم بیات
پرنده شاهین می باشد
منبع عکس :
http://www.fethiyehaber.com/seydikemer-ortakoyun-tarihteki-adi-bayat/
قبری متعلق به ایل بیات (بایات) در منطقه اژه کشور ترکیه
مربوط به 600 سال قبل
منبع عکس :