واقفین وخیرین بیات

واقفین و خیرین بیات

در این مطلب به معرفی چند نفر از واقفین و خیرین طایفه ترک بیات

خواهیم پرداخت پیشاپیش از هم طایفه ای های بیاتم به علت این که

به دلیل محدودیت در نوشتن و بی اطلاعی نمی توانم لیست کاملی

از افراد خیر و واقف طایفه بیات را در این مطلب بنویسم عذر خواهی

می نمایم

1 _ امام وردی خان بیات مختاری :

جناب امام وردی خان بیات مختاری در ابتدای سلطنت

ناصر الدین شاه قاجار به سمت حاکم نیشابور در خراسان منصوب

گردید وی از بیات های منطقه نیشابور بود ترکان بیات خراسان بصورت

متوالی از سلسله صفویه تا قاجاریه حاکم منطقه نیشابور بودند

خود وی نیز آخرین حاکم از طایفه بیات های منطقه نیشابور بود

امام وردی خان بیات مختاری به همراه همسرش  در سال

1271 هجری قمری یک قطعه باغ مشهور به باغ رضوان

یک قطعه باغ دیگر مشهور به باغ سنجلیه ، 10 سهم آب از قنات

و محل زراعت سنگویی ، دو سهم آب از محل زراعت

توزنده جان و زمین باغ تماما و 9 سهم حمام بازار واقع در

نیشابور را وقف کردند (1)

همچنین از وی دو امر وقفی دیگر باقی مانده است که تا به امروز

به آن ها عمل می گردد

1_ مراسم قرآن خوانی (صفه) در حرم امام رضا (ع)

او در وقفنامه ای که حدود یک قرن و نیم پیش

(زمان ناصرالدین شاه قاجار)

ثبت نموده است درآمد حاصل از موقوفه ای را برای مخارج این مراسم

وقف نموده است امام وردی خان بیات مقرر کرد که خادمان حفاظ در

رواق توحید خانه (یکی از رواق های شمالی حرم مطهر و بین

رواق دار الفیض و صحن انقلاب) صبح و شام قرآن مجید را

تلاوت کنند و 12 بند توسل خواجه نصیر الدین طوسی را هم بخوانند

حفاظ بر اساس وقفنامه موظف هستند در مراسم صفه هر نفر در شام

یک جزء و در صبح یک جزء قرآن تلاوت کنند

این مراسم در زمان حال نیز در حرم مطهر امام رضا(ع) اجرا می گردد

2_ موقوفه ویژه عزاداری دهه آخر صفر در نیشابور

امام وردی خان بیات بخشی از اموال خود را با هدف ترویج مراسم

تعزیه و سوگواری دهه آخر صفر در شهر نیشابور وقف بر آستان

مقدس امام رضا (ع) نموده است بر حسب نیت واقف باید در

روزهای رحلت پیامبر اکرم (ص) و شهادت امام رضا (ع) مراسم

عزاداری همراه با ختم کامل قرآن کریم و خواندن سوره الرحمن

مداحی ، سخنرانی و پذیرایی از شرکت کنندگان با صرف نهار صورت گیرد

این مراسم در زمان حال نیز در شهر نیشابور انجام می گردد

2_ محمد مراد خان بیات :

محمد مراد خان بیات از بیات های منطقه زرندیه در استان مرکزی بود

وی در زمان محمدشاه قاجار می زیسته و از فرماندهان ارتش قاجار

در آن منطقه بوده است ایشان دو دانگ از منطقه پرندک(رحیم آباد)

در نزدیکی ساوه در استان مرکزی را وقف عزاداری امام حسین (ع)

نموده است هم اکنون وقفنامه ایشان در اداره اوقاف شهرستان زرندیه

محفوظ است

3_ ملاعباس بیات ایروانی مشهور به میرزا آقاسی :

ملاعباس بیات ایروانی معروف به میرزا آقاسی صدر اعظم محمدشاه قاجار بود

در زمان صدارتش تکیه ای را در تهران ایجاد کرد که بسیار بزرگ بود

لازم به توضیح است تکیه محلی است که جهت انجام مراسم

عزاداری دهه عاشورا و مراسم تعزیه از آن استفاده میشده است

تکیۀ حاج میرزا آقاسی، معروف به تکیۀ عباس‌آباد در میدان ارگ قرار داشت. 

سازندۀ تکیه حاج میرزا آقاسی، صدراعظم محمدشاه بود 

و آن را در زمان صدراعظمی خود (۱۲۵۱-۱۲۶۴ق) ساخت 

و بنا بر ضبط آمار دارالخلافۀ تهران «تکیۀ جناب صدراعظم» نیز نامیده می‌شد

تکیۀ حاج میرزا آقاسی بسیار بزرگ بود و روزنامۀ وقایع اتفاقیه 

در شرح وزش باد و پاره کردن و فروانداختن چادر آن (در روزنامه به نام تکیۀ دولت آمده است) 

به بزرگی چادر اشاره می‌کند 

و می‌نویسد: چادر تکیه ۵۲ ذرع طول و ۳۲ ذرع عرض آن بود که با ۹ دیرک بر پا شده بود؛ 

در صورتی که چادر تکیه‌های بزرگ دیگر را معمولاً با ۳ تا ۶ دیرک برمی‌افراشتند 

(شم‌ ۴۰؛ نیز نک‌ : شهیدی، ۲۴۶)

(چنانچه قبلا توضیح دادم عباس بیات ایروانی مالک منطقه عباس آباد تهران بود

که نام این منطقه هم از اسم او گرفته شده است برای همین

تکیه میرزا آقاسی به تکیه عباس آباد(مالک عباس آباد) هم معروف بود)

 4_ حاج ذوالفقار بیات :

جناب حاج ذوالفقار بیات از بیات های شهر اراک بودند به سبب

موقوفات ایشان و همچنین ساخت مدرسه صمصامی بیات که

دومین مدرسه ملی ایران می باشد خاندان بیات امروزه

در اراک دارای نامی خوش می باشند بخشی از موقوفات

ایشان در روستای حصار کزاز در استان مرکزی واقع شده است

عکس بالا متعلق به مدرسه صمصامی شهر اراک می باشد

5_ شام بیاتی :

با تاسیس سلسله قاجار در تهران بخشی از تیره شام بیاتی در

شهر تهران ساکن شدند

آنها در شهر تهران در محله عودلاجان در کوچه 

شام بیاتی ساکن شدند

پیر قلی خان شام بیاتی در دوران آقا محمد خان قاجار مسجد و آب انباری 

نزدیک به کوچه شام بیاتی در محله عودلاجان تهران احداث نمود 

در زمان کشیدن خیابان سیروس ، مسجد و آب انبار در مسیر قرار گرفتند

(تاریخ تهران/حجت بلاغی/جلد 2)

همچنین مسجد شیخ عبد النبی نوری در نزدیکی محله عودلاجان تهران قرار دارد

که در سال 1303 هجری قمری به همت محمد رحیم خان شام بیاتی و

حبیب الله خان شام بیاتی احداث گردید که در سال 1306 هجری قمری به

پایان رسید

منابع : http://tehrannameh.com/list/%D8%A2/%D8%A2%D8%A8-%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%82%D9%84%DB%8C-%D8%AE%D8%A7%D9%86

http://safarnevis.com/?p=4227

6_ مرحومه خانم زرین تاج بیات :

مرحومه خانم زرین تاج بیات فرزند محمدرضا بیات از بیاتهای

استان مرکزی بودند ایشان مالک سه دانگ از روستای گوار بوده است

مرحومه خانم بیات به همراه مرحوم همسرشان از بزرگترین خیرین

اراک بوده اند مشارکت در ساخت بیمارستان قدس در شهر اراک

تاسیس دبیرستان و درمانگاه در شهر اراک و شهرهای قم و مشهد

از موقوفات ایشان و همسرشان بوده است ایشان بسیاری

از زمین هایشان در روستای گوار را به صورت اقساطی به

کشاورزان واگذار کردند که بعدها بسیاری از این اقساط را

بخشیدند ساخت جاده ، مدرسه و حمام برای روستای گواه

از دیگر خدمات ایشان است به سبب این امور نیک

مرحومه خانم بیات در بین مردم روستای گوار دارای نام نیکی می باشد

7_ مرحومه خانم قدس السلطنه بیات :

ایشان از بیات های استان مرکزی بودند اولین مدرسه ای

که برای آموزش دختران در کمیجان ساخته شد بنا به روایتی

زمین آن مدرسه از طرف خانم قدس السلطنه بیات اهداد گردید

ایشان قبلا نیز زمین محل احداث درمانگاه کمیجان را اهدا کرده بود

خانم قدس السلطنه بیات در سالهای آخر عمر زمین قلعه بزرگش

در اراک را که 7000 متر مربع مساحت داشت برای احداث

بیمارستان معروف قدس اراک از قرار متری  یکصد تومان در

اختیار دکتر اکبر بهادری قرار داد و چون برای بیمارستان بود

متری بیست تومان هم تخفیف داد ایشان سهام خود در

بیمارستان قدس اراک را به بیمارستان وقف نمود تا

بیماران فقیر رایگان معالجه شوند

8_ دکتر اکبر بهادری :

دکتر اکبر بهادری از ایل بزچلو بیات است

ایشان علاقه زیادی به گسترش خدمات پزشکی و بهداشتی

در جامعه داشت از جمله می توان به کمک ایشان

به خانم قدس السلطنه بیات برای احداث بیمارستان قدس

در شهر اراک اشاره کرد که با جمع آوری پزشکان مجرب

از دیگر شهرها در ارتقای کیفیفت بیمارستان قدس اراک نقش مهمی داست

(قبلا در مطلبی تحت عنوان طوایف و ایلات منشعب شده از قوم ترک بیات توضیح دادم

ایل بزچلو یکی از ایلات متعلق به قوم بیات است که نام اصلی آن بزچلو بیات است

و به مرور زمان به اختصار بصورت بزچلو درآمده است

(رجوع شود به مقاله بررسی نقش ایل بزچلو در عصر صفویه

علی ابوالقاسمی/ تاریخنامه خوارزمی/ شماره بیستم/ زمستان 1396))

9_ صفر بیات مانیزانی :

آقای صفر بیات مانیزانی، دبیر بازنشسته آموزش و پرورش، متولد 1305

در ملایر یکی از واقفین نوع دوستی است که ملکی

به ارزش 3 میلیارد تومان را وقف خاص نمود 

ایشان زمینی به متراژ 144مترمربع را در اختیار

شهرداری و شورای شهر ملایر قرار داد تا با احداث ساختمانی

در دو طبقه، درآمدی برای ایتام نیازمند شهرستان حاصل گردد.

در طبقه همکف 9 باب مغازه احداث گردیده که درآمد حاصله از آن

صرف ایتام خواهد شد و در طبقه اول نیز یک درمانگاه عمومی خیریه

احداث شده است که در حال حاضر در مرحله تجهیز می باشد

مقرر شده است که درمانگاه تحت عنوان دارالایتام 

مرحومه زیبا بیات مانیزانی ( مادر آقای بیات) نامگذاری شود

این خیر بزرگوار قبل ازاین مدرسه " سرگرد بیات" را نیز

وقف نموده است برای ایشان از الله متعال سعادت و

طول عمرشان را خواستاریم

لازم به ذکر است استان همدان از

دیرباز دارای جمعیت زیادی از طایفه بیات می باشد

که در نقاط مختلف استان پراکنده اند

10_ احسان الله بیات :

آقای احسان الله بیات متولد سال 1963 میلادی در کابل است

ایشان از ترکان بیات کشور افغانستان می باشند

خانواده وی از تجار سرشناس در کشور افغانستان بودند

ایشان در سال 1979 میلادی به کشور آمریکا مهاجرت نمود

و در رشته مهندسی برق فارغ التحصیل شد

پس از سقوط طالبان به کشور افغانستان برگشت 

و اقدام به تاسیس شرکت افغان بیسیم نمود

همچنین ایشان بنیاد خیریه بیات را که در کشور افغانستان

به امور خیریه می پردازد تاسیس نموده است

به منظور گسترش علم و دانش در افغانستان

از دانشگاه(پوهنتون) آمریکایی کابل بسیار حمایت کرده است

همچنین در سال 1397 هجری خورشیدی

انستیتو تکنولوژی بیات را در دانشگاه آمریکایی کابل تاسیس نمود

11_ خانم صالحه بیات :

بیمارستان صالحه بیات در شهر بلخ در کشور افغانستان قرار دارد

12_ حاج قنبر علی بیات پور :

مرحوم حاج قنبر علی بیات پور از بیات های منطقه استان فارس

بود ایشان از تیره بیات قارا اولی از ایل بیات بودند

بخشی از این تیره در محله باسکول حاج قنبر(سید آباد)

در شیراز که مابین میدان کلبه سعدی و چهارراه ادبیات است

سکنی گزیدند و جناب حاج قنبر علی بیات پور در آنجا اقدام به ایجاد

باسکولی نمودند که امروزه وجود ندارد ولی آن محله در شیراز به

اسم ایشان یعنی باسکول حاج قنبر مشهور است از کارهای خیری

که ایشان به آن اقدام نمودند ساخت برج ساعت حرم حضرت

سید علاالدین حسین (ع) معروف به آستانه در شیراز است

قبر ایشان در قسمت پایینی برج ساعت یعنی جایی که امروزه

دفتر امور خدام می باشد واقع شده است

عکس بالا متعلق به حرم حضرت سید علاالدین حسین (ع) در

شهر شیراز است

در گوشه سمت چپ عکس برج ساعت حرم مطهر ساخته شده

بوسیله مرحوم حاج قنبرعلی بیات پور را مشاهده می نمایید

13_ اهدای عضو :

در سال های اخیر با پیشرفت علم پزشکی امکان اهدای عضو

و کمک به دیگر انسان های نیازمند در این زمینه فراهم شده است

بنده نگارنده این مطلب از تیره بیات مستعلی بیگ از ایل بیات

هستم متاسفانه در سال های اخیر دو تن از جوانان

تیره بیات مستعلی بیگ به نام های مرحوم بیژن اسفندیاری بیات و

مرحومه ریحانه(فردوس) اسفندیاری بیات به رحمت خداوند رفتند

اقدام نیکی که صورت گرفت هدیه اعضای بدن این عزیزان به دیگر

بیماران نیازمند بود خداوند گرامی چه زیبا در قرآن مجید می فرماید :

مِنْ أَجْلِ ذَٰلِکَ کَتَبْنَا عَلَىٰ بَنِی إِسْرَائِیلَ أَنَّهُ مَن قَتَلَ نَفْسًا بِغَیْرِ نَفْسٍ

 أَوْ فَسَادٍ فِی الْأَرْضِ فَکَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعًا وَمَنْ أَحْیَاهَا فَکَأَنَّمَا

  أَحْیَا النَّاسَ جَمِیعًا ۚ وَلَقَدْ جَاءَتْهُمْ رُسُلُنَا بِالْبَیِّنَاتِ ثُمَّ إِنَّ کَثِیرًا مِّنْهُم

  بَعْدَ ذَٰلِکَ فِی الْأَرْضِ لَمُسْرِفُونَ 32

به همین جهت، بر بنی اسرائیل مقرّر داشتیم که هر کس، انسانی را

بدون ارتکاب قتل یا فساد در روی زمین بکشد، چنان است که گویی

همه انسانها را کشته؛ و هر کس، انسانی را از مرگ رهایی بخشد،

چنان است که گویی همه مردم را زنده کرده است...

بنده در روز اول که اقدام به ایجاد وبلاگی در مورد تیره بیات مستعلی بیگ

نمودم در ذهنم به نوشتن تعداد محدودی مطلب در مورد تیره بیات

مستعلی بیگ می اندیشیدم ولی با گذر زمان و وسعت بخشیدن به

مطالعاتم متوجه شدم که تیره بیات مستعلی بیگ شاخه کوچکی

از درخت پهناوری به اسم طایفه ترک بیات(بایات) است که اگر قرار

باشد دیدی همه جانبه به تاریخ و فرهنگ تیره بیات مستعلی بیگ

داشته باشم باید به شناخت کلی این درخت پهناور یعنی طایفه بیات

بپردازم طایفه ای که دارای جمعیتی بسیار زیاد می باشد و در

در گستره جغرافیایی بزرگی است که چندین کشور را شامل می شود

چه زیبا حضرت امیرالمومنین علی ابن ابیطالب (ع) می فرمایند که

اقوام و خویشان انسان مانند ریشه های او هستند

این مطلب آخرین مطلبی است که در مورد طایفه ترک بیات می نویسم

هم طایفه ای ها و هم تباران گرامی اگر در مطلبی نیاز به ویرایش یا

اضافه نمودن نکته ای دیدند برای بنده ارسال نمایند بنده سعی می کنم

تا زمانی که در توانم باشد این وبلاگ را زنده و پویا نگه دارم

همانطور که طایفه بیات در طول تاریخ طایفه ای پویا و تاثیر گذار بوده است

بنده الحمدالله  توانستم بیش از 50 مقاله را در مورد طایفه بیات

گردآوری نمایم که بعضی از آن ها از منابعی دیگر آورده شده اند

که بنا بر حفظ امانتداری اسم منابع آن ها را تا آنجا که در توانم بود

به همراه مقاله ها آورده ام و بسیاری از مقالات هم حاصل نگارش

و تحقیقات این جانب می باشد که الله متعال بنده را در این راه کمک

فراوانی نمود در جمع آوری و نگارش مقالات سعی نموده ام به

ارزش های اسلامی پایبند باشم

امیدوارم مقاله " واقفین و خیرین بیات " کمک به گسترش سنت

حسنه وقف و کارهای خیری مانند اهدای عضو در بین

هم تباران بیاتم نماید و برای بنده نیز باقیات صالحات باشد

محمد احمدی ( بیات اوغلو )

 بو عزیز لر ایچین و اجداد لاریمیز ایچین فاتحه و صلوات چکیز

ولایت بیات

ولایت بیات

در این مقاله به معرفی ولایت بیات خواهیم پرداخت در کتب و منابع

تاریخی به سرزمین کوچکی بر می خوریم که به اسم ولایت بیات

آمده است

اما برای پاسخ به این سوال که محل جغرافیایی این مکان کجا بوده و علت

نامگذاری آن به ولایت بیات چیست ؟ نیاز به گفتن پیش مقدمه ای

است که قبلا آن را چند مرتبه در مقالات مختلف بیان نموده ام

بیات(بایات) نام یکی از 24 طوایف ترک اوغوز تبار است که در زمان

گسترش سلسله سلجوقی به همراه دیگر طوایف ترک غزتبار به

غرب رودخانه جیحون و فلات قاره ایران وارد گردید و مدتی بعد بنا

به عواملی دچار فروپاشی گردید و تیره های مختلف طایفه بیات

در نقاط مختلف پراکنده گردید در این بین یکی از تیره های پرجمعیت

طایفه بیات به غرب کشور ایران و منطقه پشتکوه لرستان

(شامل مناطقی از استان ایلام و شمال خوزستان امروزی) رفته بودند

که گویا در زمان ضعف سلسله سلجوقی که یکپارچگی این

سلسله از بین رفته بود و وارثان این سلسله در نقاط مختلف ایران

حکومت های کوچک و محلی سلجوقی را تشکیل داده بودند که

به حکومت های اتابکان سلجوقی معروف هستند بیات هایی که به

منطقه پشت کوه لرستان رفته بودند موفق به تشکیل حکومتی محلی

و کوچک در آن منطقه شدند که دوام چندانی نیافت و در حدود

سال 600 هجری قمری به دست شجاع الدین خورشید بن ابی بکر

موسس سلسله حکومت اتابکان لر کوچک از بین رفت (مستوفی

1387 :553 ) و افراد تیره بیات در منطقه پشت کوه لرستان

پراکنده گردیدند این منطقه تا مدتها بعد از انقراض حکومت بیات ها و

پراکندگی بیات های آن منطقه به اسم ولایت بیات مشهور بوده و

در منابع مختلف تاریخی به آن اشاره می شد

گویا نوادگان آنان که هنوز در آن مناطق زندگی می کنند دیگر قادر به

تکلم به زبان ترکی نیستند در مورد چگونگی تاسیس این حکومت و

سلاطین آن اطلاعی در دست نیست اما در منابع مختلف تاریخی به

این ولایت اشاره شده است که در ادامه آن ها را بیان خواهم نمود

بر اساس اشارات منابع تاریخی و جغرافیایی می توان فهمید

که ولایت بیات از نزدیکی بندنیجین ( مندلی امروز در خاک عراق )

شروع میشده و مناطق باکسیا و بادریا یعنی شهر های

بلدروز و بدره و قسمت هایی از استان واسط و میسان در کشور

عراق و شهرستان دهلران در استان ایلام امروزی و بخشهایی از

دشت های شمال خوزستان امروزی را در بر می گرفته است

1 _ نخستین اشاره به نام بیات در منطقه عراق عرب در کتاب

ابن اثیر است

2 _ مقاله آل پرچم از آغاز تا فرجام فصلنامه تاریخی خوارزمی

ش 18 ، پاییز 1396

3 _ مستوفی در خصوص بندنیجین یا شهر امروزی مندلی

می نویسد : شهر کوچی است و به آب و هوا و محصولات مقابل

بیات حقوق دیوانیش هفت تومان و شش هزار دینار است

( مستوفی ص 41 )

به مرور از وسعت این ولایت کم شده بطوریکه در متون تاریخی عهد

صفویه و قاجار بیشتر با نام قلعه بیات شناخته می شده است

در حال حاضر ولایت بیات محدود به یک دشت کوچک در بخش موسیان

شهرستان دهلران گردیده است وجود روستایی با نام بیات در

بخش موسیان و دو روستا با نام های بیاتیون ارشد و بیاتیون آصف

در جنوب دزفول که امروزه به شهر دز آب یا امامشهر تغییر نام داده است

همچنین وجود روستای البیات در دشت عباس خوزستان در کنار رودخانه

میمه که گروهی از بیات ها در آنجا بوده اند و آنجا را ترک می کنند و 

اکنون روستایی عرب نشین است گواهی بر این مدعا هستند

نخستین اشاره به ولایت بیات در کتاب جهانگشای جوینی است

به هنگام لشکرکشی هولاکو به بغداد او لشکر خود را از سه قسمت

روانه بغداد نمود سوغونجاق نویان و بایجونویان از راه اربیل و شهر زور

و دقوقا ، کیت بوقانویان و انکیانویان از راه لرستان و ولایت بیات

و خود هولاکو از راه کرمانشاهان و حلوان (جوینی 1387 : 3/857)

وی همچنین از بر انداختن باجهای قدیم بلاد تستر و بیات سخن به

میان آورده است (جوینی 1387 :1/135)

خواجه رشید الدین فضل الله همدانی  در مکتوبات خود خطاب به

فرزندش امیر شهاب الدین حاکم تستر و اهواز جدول وجوهات دیوانی

خوزستان را ذکر می کند در این جدول ولایت بیات  از ولایات خوزستان

نام برده شده است (همدانی 1945 :123)

همچنین در مکتوب سی و سوم به خواجه سراج الدین دسفولی

می نویسد :(ولایت بیات را به روسا و صدور آنجا بوجهی معین بضمان

دهند) خواجه در ادامه می نویسد : ( قریه کوخات در بیات واقع است

را به ملکیت خواجه در آورده در آنجا زراعت نموده آبادش نمایند )(177)

حمدالله مستوفی در دو اثر خود به ولایت بیات پرداخته است

وی در نزهت القلوب می نویسد بیات قصبه ایست و بادرایا و باکسایا

دو قصبه دیگر است و با چند موضع از توابع بیات است در بیات آب روان

نیز تلخ است( احتمالا رود تلخاب امروزی مد نظر است ) اما آب کاریزش

که بر یک فرسنگی بیات است خوش طعم بود(مستوفی 1336 :41)

مستوفی در دیگر اثرش یعنی تاریخ گزیده در خصوص ولایت بیات آورده

که شاه شجاع الدین خورشید(حک621_580) اتابک لرستان که از

دست اندازیهای مکرر ترکان بیات به متصرفات خویش خشمگین بود

فرزندش بدر و سیف الدین رستم را برای سرکوبی حاکم بیات بدان سو

گسیل کرده شکست سنگینی بر آنها وارد نمود در نتیجه حاکم بیات

هزیمت یافت و قلمرو او که به ولایت بیات مشهور بود در تصرف لران

در آمد(مستوفی 1387: 553)معینی و بدلیسی این مطالب را عینا

نقل نموده اند(نطنزی 1387 : 50 ، بدلیسی 1377 : 35 )

در قرون بعد ولایت بیات بر حوزه محدودی اطلاق می شد که

مشهورترین ناحیه آن قلعه بیات بر سر راه شوشتر و عراق عرب

بوده است در متون صفویه بیشتر به قلعه بیات اشاره گردیده از جمله

درسال948 قمری ابراهیم خان ذوالقدر و حسین جان سلطان روملو

مناطق دزفول و ولایت بیات را مورد تاخت و تاز قرار دادند

( ترکمان 1350 : 95 /1 ،روملو 1349 : 38 ، قاضی قمی

1383 :295 /1 ، عبدی بیگ شیرازی 1369 :101 )

همچنین اشاره شده که القاس میرزا برادر شاه طهماسب صفوی

به هنگام بازگشت بعد از شکست در عصیان سال 955 قمری

از طریق دزفول و قلعه بیات به بغداد بازگشته است

(عبدی بیگ شیرازی 1369 : 101 ، روملو 1349 : 435 ،

قاضی قمی 1383 : 335 ) همچنین در نامه ای که الله وردی خان

در خصوص فتوحات عراق به شاه عباس نوشته به فتح قلعه بیات

نیز اشاره کرده است ( یزدی 1366 : 245 )

همچنین نادر شاه افشار هنگام عزیمت از عراق عرب به خوزستان

 مدتی در این قلعه توقف نمود( استرآبادی 1390 : 223 )

در عهد قاجار شاهزاده محمود میرزا قاجار در سفرنامه خود

به سال 1245 هجری قمری که به لرستان و خوزستان سفر کرده

از وجود تل (تپه) هایی در قریه بیات نام آورده که در دشت بیات

بقعه بسیار بزرگی که آرامگاه یکی از بزرگان است قرار دارد که

آن را سلاطین ساخته اند(قاجار 1390 : 180)

مشیر الدوله تبریزی در شرح ماموریتش برای تشخیص و تعیین

مرزهای ایران و عثمانی در سال های 1271_1265 هجری قمری

قریه بیات را از آبادی های طایفه ترک بیات دانسته که در ولایت

پشتکوه لرستان قرار داشته و همچنین از پراکندگی بیات ها

در توابع شوشتر و دزفول خبر داده است

(مشیر الدوله تبریز 1348: 102) این روستا امروزه در شهرستان

دهلران استان ایلام قرار دارد

همچنین گروهی از طایفه بیات در شهرستان آبدانان استان ایلام

زندگی می کنند که دیگر قادر به تکلم به زبان ترکی نیستند

گویا ویرانه قلعه بیات امروزه در کشور عراق وجود دارد

(لسترنج ص 69 _ 70)

واژگان ترکی مخصوص ایل بیات

واژگان ترکی مخصوص ایل بیات

ایل بیات داری واژگان ترکی مخصوص به خود نیز می باشد که در دیگر

ایلات ترک استفاده از آن ها دیده نشده است محقق بزرگ زبان ترکی

استاد اسدالله مردانی رحیمی به تعدادی از آن ها در کتاب

قاشقایی سوزلوگو صفحه 41 اشاره نموده است هم ایلی های و

هم تباران گرامی اگر کلماتی را استفاده می کنند که استفاده از آن ها

را در دیگر طوایف ترک ندیده اند برای بنده ارسال نمایند تا آن ها را

در این مقاله اضافه نمایم

کلمه ترکی خاص طایفه بیات :                       معنی :

سونگ                                                      بالغ ، به سن بلوغ رسیده

ساچ اوزادان                                               زرد پی

چادان                                                       عقرب

چاخاناق=چاخانج                                        کبریت

کورتاسلاماق                                             سر بریدن حیوان

گیویز                                                        زالزالک

                           

معنی فامیلی بیات

 معنی فامیلی بیات

 این سوال که معنی فامیلی بیات چیست ؟ شاید برای ترک های بیات که

از طایفه بیات هستند و نام خانوادگی بیات را دارند زیاد پیش آید

در جواب باید گفت کلمه بیات شکل اشتباهی از نگارش کلمه " بایات "

است که به مرور زمان این شکل نگارشی اشتباه در متون تاریخی ثبت

شده است کلمه بایات در زبان ترکی باستان به معنی ثروت و نعمت

می باشد

ایران : در کشور ایران اکثر ترک های بیات دارای نام خانوادگی بیات

یا بیاتی می باشند اما کلمه بیات گاهی بصورت ترکیب با دیگر واژه ها

در نام خانوادگی ترک های بیات دیده شده است مانند بیات پور یا

بیات اوغلو یا ترک بیات همچنین بعضی از ترک های بیات کلمه بیات را

بصورت پسوند در نام خانوادگی خویش دارند مانند اسفندیاری بیات

عراق : کشور عراق جمعیت زیادی از ترک های بیات را به خصوص

در مناطق شمالی کشور عراق مانند کرکوک دارد گفتن این نکته ضروری

است که بگویم در کشور عراق به ترک ها، ترکمان می گویند قبلا به

معرفی تعدادی از بیات های مشهور کشور عراق در مطلبی تحت عنوان

مشاهیر بیات پرداخته ام ترک های بیات کشور عراق اغلب دارای

نام خانوادگی بیات و بیاتی هستند

ترکیه : کشور ترکیه نیز جمعی زیادی از بیات ها را دارد قبلا در مطلبی

تحت عنوان مناطق بیات نشین به مناطقی که بیات ها در ترکیه امروزی

زندگی می کنند اشاره نمودم اغلب بیات های کشور ترکیه دارای

نام خانوادگی بیات لی یا بیات اوغلو هستند

آذربایجان : در کشور آذربایجان تعدای از ترک های بیات زندگی می کنند

و اغلب دارای نام خانوادگی بیات هستند در متون کشور آذربایجان

دیده شده است که به اشتباه نام طایفه بیات گاهی به صورت

بویات (boyat) آمده است

افغانستان : در کشور افغانستان تعداد زیادی از ترک های بیات زندگی

می کنند متاسفانه نسل امروزی بیات ها در کشور افغانستان قادر به

تکلم به زبان ترکی که زبان اجداد آن ها می باشد نیستند ولی

خوشبختانه آن ها از گذشته تاریخی خویش مطلع و آگاه هستند

اغلب بیات های کشور افغانستان دارای نام خانوادگی بیات و بیاتی هستند

روش جنگی ترکان اوغوز (شامل ایل بیات)

روش جنگی ترکان اوغوز (شامل ایل بیات)

همانطور که قبلا گفتم ایل بیات یکی از بیست و چهار ایلات ترک اوغوز

به شمار می آید و همه این ایلات با هم نسبت خویشاوندی دارند

سلسله سلجوقی هم متعلق به یکی از این ایلات می باشد

و از ایل قینیق هستند

ایلات ترک اوغوز همیشه با هم هماهنگ بودند و فنون نظامی و

داشته های فرهنگیشان مشترک بوده است همانطور که بعد از تاسیس

سلسله سلجوقی دیگر ایلات ترک غزتبار آن ها را در جنگ ها همراهی

می کردند یکی از فنونی که ترک های غزتبار داشته اند و در جنگ

سلجوقیان با رومی ها گزارش شده است را در مطلب زیر می خوانید :

سلجوقیان در جنگ با رومیان در ملازگرد که منجر به شکست روم از

ترکها شد

روش جنگی خاصی داشتند لشکر روم از لحاظ تعداد حد اقل سه برابر

ترکهای مسلمان بود ترکهای سلجوقی با وجود تعداد کمتر از رومیان

فاتح میدان شده و امپراطور روم اسیر ترکها شد

روشهای جنگی ترکها بر اساس فکر قدرت بدنی و هنر شمشیر زنی و

تیراندازی بود که مانند هلال سربازان رومی را احاطه میکردند و از دم تیغ

میگذراندند و یا تیرباران میکردند که بعد از چند لحظه سربازهای رومی

مثل یک جوجه تیغی می شدند این روح و روش جنگ یادگار آسیای میانه

یا ترکستان بود که سربازان سلجوقی از آن بهره می جستند(1)

منبع :

http://www.asadabadsiravand.blogfa.com/