روش جنگی ترکان اوغوز (شامل ایل بیات)

روش جنگی ترکان اوغوز (شامل ایل بیات)

همانطور که قبلا گفتم ایل بیات یکی از بیست و چهار ایلات ترک اوغوز

به شمار می آید و همه این ایلات با هم نسبت خویشاوندی دارند

سلسله سلجوقی هم متعلق به یکی از این ایلات می باشد

و از ایل قینیق هستند

ایلات ترک اوغوز همیشه با هم هماهنگ بودند و فنون نظامی و

داشته های فرهنگیشان مشترک بوده است همانطور که بعد از تاسیس

سلسله سلجوقی دیگر ایلات ترک غزتبار آن ها را در جنگ ها همراهی

می کردند یکی از فنونی که ترک های غزتبار داشته اند و در جنگ

سلجوقیان با رومی ها گزارش شده است را در مطلب زیر می خوانید :

سلجوقیان در جنگ با رومیان در ملازگرد که منجر به شکست روم از

ترکها شد

روش جنگی خاصی داشتند لشکر روم از لحاظ تعداد حد اقل سه برابر

ترکهای مسلمان بود ترکهای سلجوقی با وجود تعداد کمتر از رومیان

فاتح میدان شده و امپراطور روم اسیر ترکها شد

روشهای جنگی ترکها بر اساس فکر قدرت بدنی و هنر شمشیر زنی و

تیراندازی بود که مانند هلال سربازان رومی را احاطه میکردند و از دم تیغ

میگذراندند و یا تیرباران میکردند که بعد از چند لحظه سربازهای رومی

مثل یک جوجه تیغی می شدند این روح و روش جنگ یادگار آسیای میانه

یا ترکستان بود که سربازان سلجوقی از آن بهره می جستند(1)

منبع :

http://www.asadabadsiravand.blogfa.com/

جنگ وین و بیات ها

جنگ وین و بیات ها

همانطور که قبلا در مطلبی تحت عنوان فروپاشی ایل بیات نوشتم بعد

از ورود ایل بیات به غرب رودخانه جیحون و فلات قاره ایران در

زمان سلجوقیان ایل بیات بنا به عواملی دچار فروپاشی گردید

 و طوایف ایل بیات در نقاط مختلف پراکنده گردیدند چند قرن بعد

در زمان تشکیل امپراتوری عثمانی و سلسله صفویه بیات هایی که در

مناطق تحت حکومت آن ها زندگی می کردند تحت حاکمیت آن ها قرار گرفتند

یکی از تلخ ترین دوران ها برای مسلمین جنگ بین دو قدرت مسلمان

یعنی امپراتوری عثمانی و حکومت صفوی بود

جنگ بین آن ها که سال ها طول کشید در دراز مدت جز فرسایش این

دو قدرت و عقب ماندن جهان اسلام از انقلاب صنعتی که در اروپا

شکل گرفته بود و راه را برای سو استفاده اروپایی ها و

استعمار سرزمین های اسلامی باز می کرد نتیجه دیگری نداشت

تلخ ترین تراژدی برای ایل بیات هم در این دوران شکل گرفت

چه بسا گاهی یک جوان ایل بیات در قامت سرباز قزلباش

حکومت صفوی در مقابل سرباز عثمانی در میدان جنگ قرار می گرفت

حال آنکه ممکن بود آن سرباز عثمانی هم جوانی از

بیات های قلمرو عثمانی باشد

بی آنکه هر دو بدانند از یک ایل از یک تبار و از یک خون هستند !

آنچه باعث شد به جنگ وین در این مطلب بپردازم گزارش هایی است

که حاکی از حضور گروهی از ایل بیات به عنوان سپاه عثمانی

در جنگ وین داشت

و این بیشترین پیشروی بخشی از ایل بیات(بایات) در اروپا به

عنوان سرباز بوده است

هنوز هم در ترکیه امروزی جمعیت زیادی از بیات ها زندگی می کنند

در مطلبی که تحت عنوان " مناطق بیات نشین " نوشتم

و در وبلاگ قرار دادم به مناطقی که در آنجا زندگی می کنند اشاره نمودم

در مورد چگونگی حضور بیات ها در جنگ وین فعلا اطلاعات جامعی ندارم

لذا در این مطلب به گذاشتن مطلبی کلی درباره جنگ وین بسنده نمودم

جنگی که دوبار صورت گرفت اولین مرتبه

در زمان سلطان سلیمان عثمانی معروف به سلیمان قانونی و

مرتبه دوم تقریبا صد سال بعد از او اتفاق افتاد

جنگ وین نقطه عطفی در تاریخ عثمانی بود اگر این جنگ به

پیروزی عثمانی ها ختم می شد شاید امروز دنیا چهره دیگری داشت

مطلب زیر نوشته شده از کتاب 100 جنگ بزرگ تاریخ نوشته علی غفوری است

جنگ وین پیروزی مجارستان و فتح بودا سبب تهییج عثمانی ها شده و سلطان سلیمان در 1529م. تصمیم می گیرد وین را تسخرکند. وین بر سر راه دانوب در دنیای قرن شانزدهم مهمترین شهر اروپا محسو می شد و برای اروپای غربی و مرکزی از دست رفتن آن تصورناپذیر بود.
آرشیدوک فردیناند شاه هابسبورگ و برادر شارل پنجم، پس از آنکه از حرکت سپاه 120 هزار نفری عثمانی با خبر شد نجبای اتریش را به ایراد خطابه های مختللف در سراسر خاک آلمان و اتریش کرد. برای آلمان ها نیز شکی نمانده بود که هدف عثمانی ها نه اروپای شرقی بلکه تصرف اراضی حاصلخیز مرکز و شمال اروپا و حتی رود راین است. اروپایی های کاتولیک و پروتستان اکنون برای جلوگیری از پیشروی سلطان هم قسم شده بودند.
سپاه سلیمان که به خاطر بارندگی با کندی مسیر بودا را به وین می پیمود زمانی به دیوارهای وین رسید که 20 هزار پیاده نظام کارآزموده ایتالیایی، آلمانی و اتریشی در پشت حصارهای عظیم و تقویت شده وین سنگر گرفته بودند.
مهندسان آلمانی و اتریشی سریعا بنایی مستحکم در اطراف رود دانوب ساختند و کلیه دروازه های وین تیغه شد!
باران مجددا به کمک مدافعان اروپایی آمده و در ژوئن 1529م. سلطان نتوانست توپ های عظیم خود را روی زمین های لغزان به حرکت درآورد و در نتیجه تنها به انتقال توپ های کوچک و متوسط خود قناعت کرد. ترک ها از چهارده روز اول حملات خود هیچ نتیجه ای نگرفتند چرا که گلوله های توپ به قلعه اثرگذار نبود و مین ای فعال شده در پای حصار نیز نمی توانست یک حصار را به طور کامل فرو بریزد.
چندین بار عثمانی ها سعی کردند از شکاف های کوچک ایجاد شده در پناه توپخانه به قلعه نفوذ کنند اما هربار با ضربات سنگین پیاده نظام زرهپوش اروپایی ها به عقب رانده شدند. نبرد تا ماه اکتبر بی نتیجه ادامه یافت و قرار شد عثمانی ها آخرین تلاش خود را بکنند. در سحرگاه 14 اکتبر 1529م. توپ های عثمانی به صورت همزمان به غرش درآمدند و حفره ای به عرض 50 متر ایجاد کردند. هزاران سرباز ترک از همان شکاف کم عرض سعی کردند وارد حصار شوند اما دفاع فشرده شوالیه های ایتالیایی و آلمانی از این منطقه قتلگاه بزرگی برای آنها ساخت. سلطان برگ آخر خود را مأیوسانه رو کرد. مردان ینی چری با گذر از روی جنازه های سربازان ترک سعی کردند به ضررب شمشیرهای سنگین و نیزه های بلند راهی به درون قلعه ها بگشایند اما پایداری مهاجمان و به هم خوردن نظم و ترتیب آنها سبب شد تا این بار عثمانی ها پیروز میدان نباشند. مرگ صدها سرباز برگزیده ینی چری سبب شد تا سلطان از تصرف وین منصرف شود.
عقب نشینی ترک ها از دروازه وین نفس های در سینه حبس شده اروپاییان را آزاد کرد. ناقوس ها به صدا درآمد و مردم سرودهای پیروزی سر دادند. «سلطان» بالاخره متوقف شده بود.

محمد فضولی

 محمد فضولی

در این مطلب به زندگی ملا محمد فضولی از افتخارات ایل بیات و از

بزرگترین شاعران زبان و ادبیات ترکی خواهیم پرداخت وی از بیات های

شمال کشور عراق(کرکوک) می باشد

پدر فضولی به گفته صادق بیگ افشار صاحب تذکره مجمع الخواص

که به زبان ترکی می باشد از ایل بیات بوده است

درست همان سالی که کریستف کلمب قاره آمریکا را کشف کرد،

یکی از بزرگترین شعرای ادبیات ترکی، در خانه ملا سلیمان بیات کرکوکی

چشم به جهان گشود.

آن روزها کرکوک گرفتار وبا بود و خانواده ملا سلیمان چندی پیش از

تولد محمد فضولی به بغداد گریخته بودند.

فضولی ده ساله بود که کرکوک و بغداد به تصرف صفویها

درآمد و چهل ساله بود که به دست عثمانیها افتاد.

فضولی 63 ساله در کربلا گرفتار

طاعون شد و بدرود حیات گفت. سی‌و‌سه سال بعد از وفاتش،

خطاطان بغداد متن کامل دیوان وی را به طرز زیبایی گردآوردند

که این نسخه همچنان در موزه آسیای لنینگراد نگهداری میشود.

بعدها این دیوان بارها توسط خطاطان نگارش شد تا اینکه

اولین نسخه چاپی آن در سال 1828؛ سال قرارداد ترکمنچای،

به همت عباس میرزا در تبریز به چاپ رسید و تا امروز آثار

کمتر کسی از لحاظ گستره توزیع و چاپ به مرز

آثار فضولی رسیده است.

هرچند فضولی از سرآمدان نثر رمانتیک ترکی نیز میباشد،

اما شهرت او به شاعریست و عشق جانمایه شعرهای اوست.

او اولین طنز پرداز و نمایشنامه‌نویس و بانی ادبیات کودک

در میان ترکهاست.

نمایشنامه وی به زبان تمثیل و طنز او افشاگرانه است.

او جنبه‌های منفی طبقه حاکمه و ماموران دولتی را با طنز شرح

داده است. کتاب صحبت الاثمار فضولی به بیانی ساده و زبانی

کودکانه به گفتگوی میوه‌ها پرداخته است،

که هر میوه‌ای از خود تعریف و از حریف تنقید میکند و عجیب

آنکه از خواص پزشکی میوه‌ها نیز صحبت به میان آمده است.

فضولی سراینده اولین لغتنامه منظوم است که در آن

لغات ترکی و معادلهای فارسی آنها در قالب شعر به خوانندگان

آموزش داده میشود.

این کتاب در کتابخانه دانشگاه پنجاب لاهور نگهداری میشود.(1)

به افتخار وی شهر فضولی در کشور آذربایجان و همچنین

انستیتو نسخ خطی محمد فضولی در شهر باکو در کشور آذربایجان

به اسم او نام گذاری شده است

همچنین چندی قبل خیابانی در شهر تبریز به نام وی نام گذاری گردید

منبع(1) : http://baydaq.com/2017/10/18/5453/

در تصویر زیر مجسمه ای از محمد فضولی بیاتلی را در کشور آذربایجان مشاهده می نمایید 

در عکس زیر مزار محمد فضولی بیاتلی را مشاهده می نمایید که در

شهر کربلا و در نزدیکی درب حرم امام حسین(ع) قرار دارد

هم ایلی های بیات که به زیارت امام حسین(ع)

مشرف می شوند نایب الزیاره بنده هم باشند و فاتحه ای بر سر مزار

محمد فضولی بیاتلی هم ایلی  عزیزمان و افتخار ایل بیات بخوانند

لازم به ذکر است در بعضی منابع گفته شده 

که فضولی فرزندی به اسم فضلی بیات داشته است

فضلی بیات هم به مانند پدرش از شاعران زبان ترکی بوده است 

قبر او در کنار قبر پدرش می باشد که متاسفانه از بین رفته ،

و اثری از آن بجای نمانده است

 

تیلیم خان

تیلیم خان

در این مطلب به معرفی تیلیم خان بیات شاعر بزرگ زبان و ادبیات ترکی

و از افتخارات ایل بیات(بایات) خواهیم پرداخت

تیلیم خان از شعرای مشهور ترک و متولد روستای مراغه بخش

نوبران ساوه می باشد

اما اصالت وی از ایل بیات می باشد پدر یا پدربزرگ

تیلیم خان به همراه تعداد زیادی از بیات های شمال عراق

در زمان نادرشاه به ایران کوچ می کنند

قابل ذکر است که ترک ها در کشور عراق به ترکمان

هم معروفند

این گروه از بیات ها که توسط نادرشاه به ایران مهاجرت داده

شده اند به بیات قارا اولی مشهور هستند قبلا در مطلبی

تحت عنوان بیات قارا اولی به این موضوع مفصل پرداخته ام

تیلیم خان در شعری این موضوع را نیز بیان کرده است :

اؤلکه‌میز عراق‌دیرشهریمیز ساوا		مزلقان چاییندان گؤتؤردؤم هاوا
عاشیقلار دردینه اِیلرم داوا		من طبیبم هندوستاندان گلیرم
بیلن‌لربیلسین‌لرمن تیلیم خانام		بیلمیین‌لربیلسین، گؤوهرم، کانام
مرغی ساکینی، اصلی تؤرکمانام		گزه‌گزه بو جهاندان گلیرم

هر مصلحت اولسا ائلینن گرک

مثلدیر بو، بیر گولونن یاز اولماز

نام پدر تیلیم‌خان «تیمورخان» و نام پدر بزرگش «قاراخان» می‌باشد.
پسرانش به نامهای «ابوالقاسم بگ»، «غلامحسین بگ» و «شکرالله بگ» بوده اند.
نام یکی از دخترانش «زرافشان» و نام دختر دیگرش مشخص نیست.
همسرش” «مختومه خانم», خواهر کوچکتر «مهری خانم»
دختر حاجی محمّدرضاخان بوده است.

گفته می شود تیلیم خان دل در گرو عشق مهری داشته ولی مهری با
شخصی به نام «صفی‌الله خان» که از مقامات بلندپایه نظامی آن دوره
بوده ازدواج کرده و به شیراز می رود.
تیلیم‌خان نیز به شیراز رفته و در آنجا به شغل نجاری و منبت کاری
مشغول می‌شود و بعد از مدّتی به دیار خود بر می‌گردد و
با مختومه خانم ازدواج می‌کند.

شیراز منه زیندان اوْلور

گئدن گلین , گئدن گلین

کلمه «تیلیم» که در کتاب ارزشمند «دیوان لغات‌التّرک» محمود کاشغری
آمده از کلمه های اصیل ترکی و به معنی زیاد، تمام، کامل، همیشه،
دائم، با پایه و اساس و ابدی می باشد.
 (دیوان الغات التّرک جلد ۱ صفحه ۵۱۴-۳۹۷)

تیلیم‌خان در سن ۷۰ الی ۷۵ سالگی در روستان مرغئی وفات نموده و
 در همانجا دفن می‌گردد ، قبر وی در قبرستان همان روستا واقع می‌باشد
 که در سال ۸۹، بارگاهی بر روی آن برپا گردید.

چنانچه از آثار تیلیم‌خان مشخص است ، وی با آثار شاعران قبل از خود
 آشنایی لازم را داشته و بر بعضی اشعار آنان نظیره نوشته است.
 از شاعرانی که تیلیم خان از اشعار آنان در شعرش به انحاء مختلف
استفاده کرده می توان به شاعران زیر اشاره کرد:

1- محمّد فضولی شاعر بزرگ آذربایجان (قرن نهم هجری)،
2- عمادالدین نسیمی بنیانگذار فرقه‌ی حروفیه (قرن هشتم هجری)،
3- ملاپناه واقف (که معاصر تیلیم‌خان و وزیر ابراهیم خلیل‌خان حاکم وقت
 منطقه‌ی قاراباغ آذربایجان و مستقر در قلعه‌ی شوشا بوده است)،
4- شاه اسماعیل ختایی (بنیانگذار سلسله صفویه)،
5- مختوم‌قلی فراغی شاعر بزرگ ترکمن (که چند دهه قبل از تیلیم‌خان
دار فانی را وداع گفته است)،
6- تیکمه‌داشلی خسته‌قاسم (که در دوره‌ی صفویه و

افشاریه در بین سالهای ۱۰۸۱ و ۱۱۵۷هجری شمسی می‌زیسته است)

همانطور که تیلیم‌خان در اشعار خود از شاعران قبل از خود تاثیراتی
 پذیرفته، برشاعران بعد از خود نیز تاثیراتی داشته است.
 این امر را می‌توان در آثار شعرایی نظیر
 مأذون قشقایی, ترکمن محمود (از نوادگان تیلیم خان),
حکیم هیدجی و شاعران دیگر منطقه به خوبی مشاهده نمود.

تیلیم خان در آثار خود از ادبیات شفاهی و فوْلکلور غنی ترکان
(مخصوصا منطقه ساوه و همدان) استفاده های فراوانی برده است؛
 مانند استفاده از امثال و حکم،

گفتار نیاکان, قصّه ها, داستانها, اصطلاحات رایج در زبان مردم و …

برای اثبات ادعای خود, در این جا به کار برده شدن ضرب‌المثل
معروف “بیرگولونن یازاوْلماز”(با یک گل بهار نمی‌‌شود),
 در یک بیت شاعر را شاهد می‌آوریم.

هر مصلحت اوْلسا ائلینن گرک مثلدیر بو, بیر گوٍلونن یاز اوْلماز

یا در اشعاری چون «مؤو ایله قوْیونون موٍباحیثه سی- بحث تاک با میش» و
 «یئر ایله گؤیون بحثی- مباحثه ی زمین و آسمان» از داستانهای قدیمی
 مانند بحث «درخت خرما و بز» الهام گرفته است .

از آثار تیلیم خان چنین بر می آید که وی علاوه بر ادبیّات ترکی بر
 ادبیّات عرب و فارسی تسلط کافی داشته
و اشعاری نیز به این زبانها سروده است .

ایگیـد اودور اهل- عیرفان یانیندا دمـه دم قاتمــایا, وئــره بیردم گوش

سوْروشسالار اصول- دیـن نئچه دی عرب خمس و فارسی پنج و توٍرکو بئش

از اشعار تیلیم خان که تاکنون در دست است، بیشترشان
دارای مفهوم مذهبی، اجتماعی و پند و اندرز و حکمت می باشند.(1)

(1) : نوشته : اسدالله امیری

منبع : http://durnanews.ir/?p=7970

توتم بیات (بایات)

  توتم بیات (بایات)





 

در این جا به مبحث توتم طایفه بیات(بایات)

یا به ترکی بایات اونقونو خواهیم پرداخت

در ابتدا لازم است در مورد توتم توضیح دهیم توتم به معنای سمبل

می باشد در اسنادی که مربوط به طوایف ترک غزتبار است

برای طایفه بیات(بایات) توتم(سمبل) زیر کشیده شده است

از جمله در کتاب مجمع التواریخ نوشته رشیدالدین فضل الله

 


 

به نظر تعداد اندکی از محققین تاریخ ترک های غزتبار این توتم 

پرنده عقاب است

اما اکثریت محققین معتقدند توتم(سمبل) قوم بیات 

پرنده شاهین می باشد

آقای حسین جدی (بایات) نویسنده کتاب پیوستگی قومی و تاریخی اوغوز
معتقد است توتم(سمبل) قوم بیات(بایات) عقاب فرود آمده
با گردنی افراشته است
اما به نظر می رسد نظریه ای که توتم قوم بیات را پرنده شاهین می داند
صحیح تر است در میان ترک های آسیای میانه از قدیم تا اکنون
پرندگان شکاری احترام ویژه ای داشته و دارند
برادر و هم طایفه ای گرامی آقای روح الله میرزایی از بیات های منطقه
چادگان استان اصفهان عکس سنگ قبری متعلق به یکی از افراد
طایفه بیات که مربوط به دوره فتحعلی شاه قاجار می شود را
برای بنده ارسال نمودند که در بالای آن طرحی از
یک پرنده شکاری رسم شده است   
 
در اینجا ممکن است این سوال برای خوانندگان وبلاگ ایجاد شود

که چه فرقی بین تامغای بیات و توتم بیات است؟

همانطور که قبلا گفتیم تامغای بیات نشان مخصوص
طایفه بیات بوده که منحصر به این قوم بوده است و
در بین دیگر اقوام وجود نداشته است
مانند اثر انگشت که برای هر شخصی خاص می باشد
اما توتم(سمبل) ممکن است در بین
دیگر اقوام هم وجود داشته باشد و فراگیر باشد
همچنین ضروری است که بگویم
تامغای بیات در واقع نگارش کلمه بایات به خط باستانی
ترکان در آسیای مرکزی است
محققین معتقدند قدمت توتم در بین ترکان غزتبار
مانند طایفه بیات(بایات) بیشتر از قدمت تامغا در بین آنان است
در واقع توتم به گفته آنان مربوط به زمانی است
که الفبا و نگارش در بین ترکان غزتبار وجود نداشته است
قبلا مفصل در مورد تامغای بیات در مقاله ای تحت عنوان
تامغای طایفه بیات در وبلاگ توضیح داده ام