بیات آغ اولی

بیات آغ اولی

 

آغ اولی صفتی عمومی است که برای ترکان بیاتی که در زمان سلسله های ترکمان

قاراقویونلو ، آغ قویونلو و اوایل سلسله صفویه از قلمرو امپراطوری عثمانی

وارد ایران شدند به کار می رود

فاروق سومر محقق تاریخ و فرهنگ ترکها می نویسد که

آغ بیات ها شاخه ای از ترکمان های حلب می باشند که به احتمال زیاد

در زمان آغ قویونلو به ایران مهاجرت کرده اند

جهت تشخیص طایفه قرا بیات از این گروه از بیات ها که هر دو عموزاده

و از قوم ترک بیات هستند و فقط در زمانهای متفاوت در ایران سکنی گزیدند

به قبیله اخیر الذکر " اوز بیات(بیات مطلق) " و یا " آغ بیات(بیات سفید)" می گفتند(1)

البته مهاجرت گروه هایی از بیات ها از قلمرو عثمانی به ایران در قبل از

ایجاد سلسله آغ قویونلو ها یعنی در زمان سلسله قارا قویونلوها

اثبات شده است

اوزون حسن آغ قویون لو در نامه ای به 

شاهزاده بایزید در سال 1470م/874 قمری می نویسد :

" بیات ها و اوغوزهای ساکن حدود تالن به دولت ، پناه آورده و نجات یافتند "

تالن(تالین) منطقه ای در کشور ارمنستان امروز است

این گروه از بیات ها در زمان قارا قویونلوها وارد ایران شده

و متحد با قارا قویونلوها بودند(2)

همچنین گفته شده که جمعی از آنان (که بیاضی و بیات خوانده شده‌اند) در

قراچه‌داغ (ارسباران) می‌زیستند و در 861ق/1457م در جنگ میان قراقویونلوها و

آق‌قویونلوها شرکت داشتند(3)

پس ترکان بیات  از قلمرو عثمانی در دو مرحله در بازه زمانی

سلسله قارا قویونلو تا صفویه وارد ایران شدند

اولین گروه در زمان حکومت قارا قویونلو و ساکن در ارمنستان گردیند

دومین گروه در زمان آغ قویونلو و ابتدای سلسله صفویه

اکثریت جمعیت بیات ها در قبل از شاه عباس اول صفوی

در اطراف کزاز و کره رود واقع در جنوب شرقی همدان سکونت داشتند

و جمعیت آنان از ده هزار چادر تشکیل می شد شاه عباس بیات ها را پراکنده ساخت(4)

پس اکثر بیات های منطقه آذربایجان و قفقاز به بیات آغ اولی مشهور هستند

و بیات های آغ اولی یا همان آغ بیات ها بیات هایی هستند که از مناطق تحت تسلط

سلسله عثمانی وارد ایران شدند

بیات های آغ اولی از دو شاخه قوم ترک بیات

 یعنی روملو بیات( بیات های منطقه آناطولی - ترکیه)

و شاملو بیات(بیات های منطقه شام - سوریه) تشکیل شده اند

در ادامه به بررسی طایفه ای از بیات ها خواهیم پرداخت که هنوز بعد از چند قرن

صفت آغ یا آغ اولی را بر اسم خود دارد این گروه از بیات ها که جمعیت اندکی دارند

در منطقه فارس در ایران و در شهر شیراز زندگی می کنند

این طایفه از بیات ها در زمان عادلشاه افشار به ریاست صالح خان بیات

که به منصب بیگلر بیگی(استاندار منطقه فارس) برگزیده شده بود

از منطقه خراسان رهسپار شیراز شدند صالح خان پیش از آن از سرداران بزرگ

نادرشاه افشار بود(رجوع شود به فارسنامه ناصری)

(مرعشی صفوی ص 121 / کلانتر ص 48 / فسایی ج 1 ص 583-596)

طایفه بیات آغ اولی در بافت قدیم شیراز در نزدیکی حرم حضرت شاهچراغ(ع)

سکنی گزیده  و محله ای به نام بیات تشکیل دادند

که هنوز نام آن محله  به محله بیات مشهور است

و تا چند دهه قبل هنوز در این محله نوادگانشان ساکن بودند

و چند خانه تاریخی از آن ها در فهرست میراث ملی ثبت شده است 

تعدادی از آن ها نیز در محله لب آب شیراز ساکن گردیدند

نام اصلی این طایفه بیات آغ اولی ( خانه سفیدی) می باشد

اما به دلیل چندین قرن سکونت در شیراز به "بیات شیراز"

و به دلیل خدمت تعدادی از افراد این طایفه در دربار حکومت

زند به "بیات زند" هم مشهور می باشند و گروهی از آنان

در هنر موسیقی هم تبحر داشتند لازم به گفتن است که

 آواز بیات ترک که به بیات شیراز هم معروف است

از نو آوری های این طایفه در دنیای موسیقی می باشد

بیشتر آنان در گذشته به خرید و فروش اسب می پرداخته اند

اما گروهی از آنان نیز به موسیقی مشغول بودند و در دربار

کریمخان زند به اجرای موسیقی می پرداخته اند

امروزه طایفه بیات آغ اولی علاوه بر سکونت در محله بیات شیراز

 همچنین در محله لب آب در شهر شیراز نیز ساکن هستند

از کارهای عمرانی که صالح خان در شیراز انجام داد ایجاد دیوار دفاعی

در اطراف شهر شیراز بود

در پایان گفتن این نکته بسیار ضروری می باشد که در بعضی منابع

مربوط به ایلات ترک به گروهی از بیات ها اشاره شده است که به 

آغ بیات مشهور هستند در این مورد دیده شده که 

اشتباهی صورت گرفته است

 توجه نکرده اند که کلمه آغ بیات در واقع خلاصه عبارت

" بیات آغ اولی " می باشد و بجای مختصر نویسی بهتر بود

این عبارت را کامل می نوشته اند

در واقع عبارت " بیات آغ اولی " در کنار  عبارت " بیات قارا اولی "

معنا پیدا می کند

همانطور که قبلا توضیح داده ام در زمانی که نادرشاه افشار

نایب السلطنه شاه طهماسب دوم صفوی بود و عملا بجای

او حکومت را اداره می کرد و هنوز اعلام پادشاهی نکرده بود

در لشکرکشی که به شمال عراق داشت جمعیت زیادی

از ترکان بیات را که در شمال عراق ساکن شده بودند

از آنجا کوچ می دهد( هنوز هم در شمال عراق

جمعیت زیادی از ترکان بیات زندگی می کنند 

در کشور عراق به ترکها ، ترکمان گفته می شود )

و تعدادی را در ساوه ( استان مرکزی) ، 

ساوجبلاغ و اطراف تهران و تعدادی را

در منطقه سرولایت نیشابور اسکان می دهد

این گروه از بیات ها به " بیات قارا اولی " مشهور شدند 

و این جابجایی ، بزرگترین کوچ در میان ایلات ترک بود 

که به فرمان نادرشاه افشار در آن دوره زمانی صورت گرفت

از آنجایی که بعضی از این مناطق قبل از آمدن

بیات های قارا اولی دارای جمعیت های دیگری از

ترکان بیات بودند مانند بیات های کزاز و کرهرود

( اراک) که در زمان شاه عباس اول صفوی حضور آنها

در آنجا ثبت شده است و نسبت به بیات های ساوه

که توسط نادرشاه افشار در آنجا اسکان داده شدند

قدیمیتر هستند

و همچنین هر دو گروه این بیات ها در نزدیکی هم قرار داشتند

برای اینکه دیگر ایلات ترک در شناخت آنها دچار اشتباه

نگردند به بیات های قدیمیتر مستقر شده در آن مکان ها

" بیات آغ اولی " می گفتند

به همین دلیل است که تا قبل از ثبت عبارت 

" بیات قارا اولی " ما در هیچ منبع تاریخی عبارت

" بیات آغ اولی " را مشاهده نمی کنیم 

ولی علت این نامگذاری در مورد این طایفه متفاوت می باشد

چون قبل از آن ها بیات های قارا اولی از منطقه خراسان در زمان 

نادرشاه افشار به اطراف شیراز منتقل گردیده بودند و این طایفه نیز

بعدا در زمان عادلشاه افشار از منطقه خراسان رهسپار شیراز گردیدند

برای این که با هم اشتباه گرفته نشوند توسط ترکان به

بیات آغ اولی معروف شدند

و این احتمال هم وجود دارد که بیات های آغ اولی

در اصل از بیات های قارا اولی باشند که به منطقه خراسان

منتقل شده بودند 

در کتاب تاریخ بیات نوشته نادر بیات به تفصیل

در مورد آنان توضیح داده شده است

منابع :

1-

(نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی نوشته فاروق سومر

 ترجمه دکتر اشراقی و دکتر امامی/ص 230)

(اوغوزها ص 222-237)

2-
Woods J.E. The Aqquyunlu clan, Confederation, empire -Chicago,
1976, p. 39-40

 3-
(همو، 263، 265، 273؛ سومر، اغوزلار، 225)

4-

(نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی نوشته فاروق سومر

 ترجمه دکتر اشراقی و دکتر امامی/ص 230)

فروپاشی ایل بیات

چگونگی ازهم گسسته شدن قوم بیات

در این مطلب می خواهیم به دلیل و زمان گسسته شدن قوم ترک بیات بپردازیم

که منجر به پراکنده شدن طوایف مختلف آن در ترکیه و ایران و افغانستان و ارمنستان 

و شمال کشور عراق شده است

برای نگارش این مقاله لازم است تاریخ قوم بیات را به سه دوره زمانی تقسیم کنیم  :

 1- تاریخ باستانی قوم بیات :

شامل آنچه که در مورد اقوام ترک اوغوز (که قوم بیات ازآن ها می باشد) در دوره قبل 

از مسلمان شدن آنها در منابع تاریخی ذکر شده تا  زمان ورود آن ها به غرب رودخانه جیحون

2- تاریخ میانی قوم بیات :

شامل زمان ورود آن ها به غرب رودخانه جیحون تا زمان تشکیل حکومت صفویه

3- تاریخ متاخر قوم بیات :

از زمان تاسیس حکومت صفویه تا زمان حال

گفتن این نکته ضروری است این تقسیم بندی زمانی شامل دیگر اقوام ترک اوغوز هم می شود

قوم ترک بیات که یکی از اقوام ترک اوغوز و در اتحاد با آنها بود در طول تاریخ خود

دو دفعه دچار از هم گسستگی می شود

دفعه اول چند قرن بعد از میلاد حضرت مسیح(ع) در عصر تورکوها= گوک ترک‌ها 

(سدۀ ۶-۸م)که در جمع اوغوزها در بخش‌هایی از مغولستان می‌زیسته‌اند

اما بعدا اوغوزها مغولستان را ترک کرده و بخشی از بیات ها در مغولستان باقی ماندند

که بعدا با مغولها متحد شدند(1)

ساکنان مغولستان امروزه به دو گروه مغول و ترک تقسیم بندی می شوند

لازم به ذکر است که ترک ها و مغولها هر دو از اقوام آلتایی هستند ولی در عین حال ، 

تفاوتهایی نیز با هم دارند و خود ترک ها نیز به گروه های متفاوتی تقسیم می شوند 

که یکی از گروه های ترک ، اقوام ترک اوغوز هستند که بیات ها نیز از اقوام ترک اوغوز می باشند

بیات هایی که در مغولستان ماندند در مغولستان به ترک شناخته می شوند

بعضی از پژوهشگران در سالهای اخیر تصریح کرده اند که قبیله " بایاوت " 

که در مغولستان هستند همان بیات های ترک اند(قفس اوغلی ص 165 پانویس 21)

در جامع‌التواریخ  نیز از قبیله‌ای مغول به نام بایا اوت یاد شده است که از آغاز کار 

همراه چنگیزخان بوده‌اند.(2) 

بیات به معنای دارا و توانگر است بای ترکی به زبان مغولی نیز راه یافته، و در این زبان 

به صورت بایان (توانگر، توانگری، خوشبختی) درآمده است. 

در این صورت بایات (بیات) می‌تواند جمع بای ترکی و بایان مغولی باشد؛ 

زیرا ـ د (= ـ ت، در نقل به فارسی و ترکی) در زبان مغولی یکی از چند نشانه جمع است 

 و هنگام کاربرد این نشانه، واپسین صامت واژه مفرد افکنده می‌شود 

و گاه بدون قاعده‌ای خاص به جای آن ـ چود به کار می‌رود، 

اما در گذشته به جای ـ چود، ـ اود به کار می‌رفت؛ ازآن‌رو، 

اگرچه اینک جمع بایان در آن زبان بایاچود است، اما در تاریخ سری مغول به صورت بایا اود 

آمده است.(3)

گروهی از بیات ها که در مغولستان می زیستند به قره بیات مشهور شدند

بر اساس گفته اسکندر بیگ ترکمان نویسنده کتاب عالم آرای عباسی که معاصر 

با شاه عباس اول صفوی بوده است

قارا بیات ها داخل اولوس جغتای بودند 

( قارا بیات ها در اولوس جغتای ابتدا زندگی می کردند )(4)

"  اولوس جغتای سهم جغتای فرزند دوم چنگیز خان از متصرفات پهناور پدرش بود،

که در شرق از سرزمین اویغوران شروع می شد و تا کنار آب آمویه درغرب امتداد می یافت ،

این اولوس در طی وحدت امپراطوری تا مرگ منگو خان بخشی از امپراطوری مغول 

محسوب می شد

که به علت نزدیکی به پایتخت امپراطوری به شدت تحت تأثیر تحولات سیاسی آن قرار داشت

و مناطق یکجانشین آن توسط نواب خان بزرگ اداره می شد "(5)

و قره بیات ها همراه با مغولان هنگام فتح ایران وارد ایران شدند و در منطقه نیشابور 

ساکن گردیدند

همچنین گفته می شود گروهی از بیات ها که مغولان را در فتح ایران یاری میکردند

جدی بایات نام داشتند در میان قره بیات های منطقه سیخ دارنگون در منطقه فارس در ایران

نام خانوادگی جدی بایات دیده می شود

به جز بیات هایی که با مغولان در فتح ایران همکاری کردند امروزه در سرزمین مغولستان 

هنوز جمعیت هایی از ترکان بیات زندگی می کنند که در کشور مغولستان دارای موقعیت های

ممتاز اجتماعی هستند

از قهرمان کشتی در مغولستان تا پستهای سیاسی حتی در دوره ای رییس جمهور مغولستان 

از بیات ها بود

لازم به ذکر است بیات هایی که هم اکنون در کشور مغولستان زندگی می کنند

به دین شامانیسم که دین باستانی ترک ها هست معتقدند و مسلمان نیستند

اما عموزاده های بیات شان که در اتحاد با دیگر اقوام ترک اوغوز باقی ماندند

و همنطور بیات هایی که همراه با مغولها وارد سرزمین های اسلامی شدند 

همگی امروزه مسلمان هستند 

دفعه دوم از هم گسستگی برای بیات هایی اتفاق افتاد ، که در اتحاد 

با دیگر اقوام ترک اوغوز باقیمانده بودند

آنها زمستانها برای قشلاق(محل اقامت در زمستانها) به اطراف دریاچه آرال

و برای ییلاق(محل اقامت در تابستانها) به دشت قبچاق کوچ می کردند بعد از اینکه

ترکهای اوغوز به مرور اسلام را پذیرفتند و اولین سلسله مسلمان ترکان اوغوز

یعنی سلجوقیان را تشکیل دادند 

و زندگی بیات هایی که در اتحاد با دیگر اقوام ترک اوغوز بودند دچار تغییر شد 

که منجر به از هم گسستگی و پراکندگی همیشگی بیات های متحد با دیگر اقوام اوغوزها شد

در ادامه چگونگی دومین از هم گسستگی بیات ها را مطالعه می کنید

در منابع تاریخی سلجوقیان را از تبار ترک های اوغوز و از قوم ترک قینیق معرفی کرده اند

آنچه که مسلم است بعد از تشکیل حکومت سلجوقیان و کشور گشایی آن ها و فتح 

فلات قاره ایران و شرق آناطولی (شرق کشور ترکیه امروزی) دیگر اقوام اوغوز که بیات ها 

نیز شامل آن ها می باشد

به غرب رودخانه جیحون وارد شده اند که بر اساس طبق تقسیم بندی زمانی 

که در بالا انجام داده ایم شروع تاریخ میانی قوم بیات محسوب می گردد

آنچه مسلم است بیات های متحد با دیگر اقوام اوغوز تا قبل از ورود به غرب رودخانه جیحون 

دارای ساختاری متحد بوده است 

و از هم گسستگی بیات های متحد با دیگر طوایف اوغوز بعد از ورود

به غرب رودخانه جیحون اتفاق افتاده است

در مورد علت گسسته شدن بیات های متحد با دیگر اقوام اوغوز چندین نظریه وجود دارد :

1- بیات ها با حفظ ساختار واحد خود در منطقه خراسان (مخصوصا اطراف نیشابور) زندگی عشایری

خود را حفظ کرده بودند و در زمان حمله مغول ها به منطقه خراسان تعدادی از افراد بیات

بر طبق ادعای بعضی منابع کشته شدند و تعدادی دیگر که نجات یافته بودند

به نقاط مختلف کوچ کردند و به این گونه بیات های متحد با دیگر اقوام اوغوز 

دچار گسستگی شدند

2- بخش عمده بیات های متحد با دیگر اقوام اوغوز بر طبق منابع تاریخی در اطراف نیشابور 

یا به قولی در خود شهر نیشابور سکنی گزیدند

و بخش دیگری از آنها در منطقه خراسان به زندگی کوچ نشینی خود ادامه می دادند

و ساختار متحد خویش را حفظ کرده بود و بعد از حمله مغول ها به شهر نیشابور 

و منطقه خراسان  تعداد زیادی از بیات ها کشته شدند 

و تعدادی دیگر که نجات یافته بودند به نقاط مختلف کوچ کردند 

و به این گونه دچار گسستگی شدند

چنانکه می بینید دو نظریه بالا در صورتی مطرح می شود که بر ساختار واحد بیات های متحد 

با دیگر اقوام اوغوز تا قبل از حمله مغول ها به منطقه خراسان تاکید داشته باشیم

3- بیات متحد با دیگر اقوام اوغوز دچار ریزش شده و بخش عمده آن در اطراف نیشابور

 یا به قولی در خود شهر نیشابور ساکن شده و بخش دیگری از بیات ها به دیگر نقاط فتح شده 

توسط سلجوقیان یعنی شرق آناطولی و دیگر نقاط ایران کوچ کرده باشند 

و در زمان حمله مغول به منطقه خراسان و نیشابور عمده جمعیت بیات های ساکن 

در نیشابور کشته شدند و تعدادی از آن ها که نجات یافته بودند در آنجا باقی ماندند

و تعداد زیادی هم به مناطق دیگر مهاجرت کردند

پذیرش سه نظریه بالا در صورتی است که درستی آنچه در بعضی منابع آمده یعنی حضور بیات ها 

در زمان حمله مغول در نیشابور را بپذیریم و حمله مغول ها به آن ها و کشتار تعداد زیادی

از آن ها را دلیل اصلی گسسته شدن بیات های متحد با دیگر اقوام اوغوز بدانیم

هرچند که بند سند قوی تاریخی تا اکنون برای آن نیافتم

4- این نظریه با نظریات بالا بسیار متفاوت است  و آن سرنوشتی است که 

دچار دیگر اقوام ترک اوغوز شده است

یعنی بپذیریم بعد از کشور گشایی سلجوقیان بیات های متحد با دیگر اقوام اوغوز 

هم مانند دیگر اقوام ترک اوغوزتبار بعد از ورود به غرب رودخانه جیحون دچار 

چند دستگی شده و شعبه هایی از آن ها در مناطق مختلف فتح شده

به دست سلجوقیان پراکنده شده اند

به فرض پذیرش سه نظریه اول زمان گسسته شدن بیات های متحد با دیگر اقوام اوغوز 

در زمان حمله مغول ها به خراسان اتفاق افتاده است

اما در صورت پذیرش نظریه چهارم زمان گسسته شدن بیات های متحد با دیگر اقوام اوغوز 

مصادف می شود

به ابتدای به قدرت رسیدن حکومت سلجوقیان و تصرف فلات قاره ایران 

توسط حکومت سلجوقیان

لازم به ذکر است با توجه به گزارش منابع تاریخی مبنی بر وجود حکومت کوچکی متعلق به

گروهی از ترک های بیات در حدود سال 600 هجری قمری در منطقه پشتکوه لرستان(ایلام) 

که توسط شجاع الدین خورشید بن ابی بکر موسس سلسله حکومت اتابکان لر کوچک از بین رفت

که مصادف است با حکمرانی سلسله خوارزمشاهیان و نیز وجود تامغا(دامغا یا نشان) قوم بیات 

که جدیدا در منطقه تیمره اراک در ایران همراه با نشان قوم قایی(دیگر قوم اوغوز) 

کشف شده است 

و احتمال همراهی گروهی از بیات ها با گروهی از قوم قایی را در مهاجرت بسیار محتمل می کند 

نظریه چهارم را بسیار نسبت به دیگر نظرات محتمل تر می کند

متاسفانه دیده شده بعضی محققین به اشتباه  تاریخ ورود قوم ترک بیات به فلات قاره ایران را

در زمان حمله مغولها به ایران یا بعد از آن دانسته اند و علت چنین اشتباهی هم ناشی 

از دو مورد است

اولا محققین به این نکته توجه نکردند که قوم ترک بیات در قبل از اسلام به 

دو شعبه تقسیم شدند

گروهی در مغولستان باقی ماندند که بعدا با مغولها متحد شده و در زمان حمله مغولها به ایران 

این دسته به عنوان متحد با مغولها وارد ایران شدند

حال آنکه قسمتی از ترک های بیات که متحد با دیگر اقوام ترک اوغوز باقی ماندند

همراه با دیگر طوایف ترک اوغوز در زمان سلجوقیان و بسیار زودتر از حمله مغولها به ایران

وارد فلات قاره ایران و غرب رودخانه جیحون شدند

ثانیا بی دقتی محققین ، آنها باید به سه نکته توجه میکردند

اولا بیات ها قبل از حمله مغولها به ایران موفق شده بودند برای مدت کوتاهی در 

منطقه غرب ایران یعنی منطقه پشت کوه لرستان(ایلام) حکومتی محلی تشکیل دهند که 

آن منطقه در منابع تاریخ به ولایت بیات مشهور است

 ثانیا فخر خوارزمی در تاریخ خود (۶۰۳ق) ازقبیله بیات یاد کرده (6)

ثالثا ابن‌اثیر از کارگزاری به نام سنقر بیاتی یاد کرده است 

که در ۵۱۳ق/۱۱۱۹م نایب آق‌سنقر بخاری در بصره بود(7)

این سه اشتباه باعث شده است که بعضی از محققین از توجه به تاریخ اولین ورود بیاتها به

فلات قاره ایران یعنی بیات های متحد با اوغوزها غافل شوند

و ورود قوم بیات به فلات قاره ایران را به اشتباه از زمان ورود ترک های بیات 

که متحد با مغولها بودند و در زمان حمله مغول یا بعد از آن وارد شده اند تخمین بزنند

پی نوشت :

1-

	( Orkun، HN، ج۱، ص۲۲، Eski Türk yazitlari، Ankara، ۱۹۸۶.
	Orkun، HN، ج۱، ص۶۴، Eski Türk yazitlari، Ankara، ۱۹۸۶.
	Orkun، HN، ج۱، ص۱۶۸، Eski Türk yazitlari، Ankara، ۱۹۸۶.
	Orkun، HN، ج۱، ص۴۷۱، Eski Türk yazitlari، Ankara، ۱۹۸۶.)

2-

(رشیدالدین، فضل‌الله، جامع‌التواریخ، ج۱، ص۱۷۹، به کوشش محمدروشن و مصطفیٰ موسوی، تهران، ۱۳۷۳ش)

3-

	Lessing، F D، ج۱، ص۷۶، Mongolian-English Dictionary، Bloomington، ۱۹۸۲.
	Doerfer، G، ج۲، ص۳۷۹، Türkische und mongolische Element im Neupersischen، Wiesbaden، ۱۹۶۵.
	GrØnbech، K and J R Krueger، ج۱، ص۲۰، ،An Introduction to Classical (Literary) Mongolian، Wiesbaden، .
	Lessing، F D، ج۱، ص۷۶، Mongolian-English Dictionary، Bloomington، ۱۹۸۲.)

4-

(کتاب اسکندر بیگ صفحه 1087/

کتاب نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی نوشته فاروق سومر

صفحه 230-ترجمه دکتر احسان اشراقی و دکتر محمد تقی امامی چاپ سال 1371/

نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی  نوشته فاروق سومر- صفحه 230

ترجمه دکتر احسان اشراقی ، دکتر محمد تقی امامی سال چاپ 1371)

5-

(پایان نامه اولوس جغتای از مرگ چنگیز تا روی کار آمدن تیمور/ نوشته حیدری مهر)

6-

) فخر خوارزمی، مبارک‌شاه، تاریخ، ج۱، ص۴۷، به کوشش‌ ا دنیس راس، لندن، ۱۹۲۷م(

7-

 (ابن‌اثیر، عزالدین علی، الکامل، ج۱۰، ص۵۵۹

سومر، فاروق، نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعۀ دولت صفوی، ترجمۀ احسان اشراقی و محمدتقی امامی، تهران، ۱۳۷۱ش)

اوغوز خان جد بیات ها

 اوغوزخان جد بیات ها

همانطور که قبلا اشاره کردیم بر طبق کتاب دیوان الغات ترک

محمود کاشغری که کتابی مرجع در مورد تاریخ ترک های غزتبار می باشد

ایل بیات از فرزندان شخصی به نام بیات هستند که او نیز

فرزند گون خان و نوه اوغوز خان می باشد

در کشور ترکمنستان برای اوغوز خان احترام ویژه ای قائل هستند

و از او مجسمه ای تهیه نموده اند و تصویر آن را بر روی پول ملی خود

چاپ کرده اند

 

کتاب های تاریخ طایفه بیات

 کتاب های تاریخ طایفه بیات

 

در این مطلب به معرفی چند کتاب که در مورد تاریخ طایفه بیات نوشته 

شده اند می پردازیم 

1_ کتاب طوایف بیات در مسیر تاریخ

 این کتاب توسط آقای محمد حسین بیات نوشته شده است و به 

سرگذشت طایفه بیات و همچنین به بیات های غرب کشور ایران 

 پرداخته است

2_ کتاب تاریخ قوم بیات

 این کتاب نیز توسط آقای نادر بیات در مورد تاریخ طایفه بیات نوشته

شده است که کتابی بسیار جامع در مورد طوایف بیات می باشد

3ـ کتاب تاریخ آذربایجان و خوانین ماکو

 نویسنده این کتاب مرحوم محمد رحیم نصرت ماکویی

مشهور به نصرت الملک می باشد که از بیات های ماکو

بوده است بخشی از این کتاب در مورد بیات های

منطقه ماکو است

4ـ  کتاب تاریخ ماکو

 نویسنده این کتاب مرحوم حسینقلی افتخاری بیات از

بیات های منطقه ماکو بوده است کتاب اطلاعاتی در مورد

بیات های شهر ماکو دارد اصل کتاب به صورت نسخه خطی

می باشد

5ـ کتاب  BAYAT، BAYAT BOYU VE OĞUZLARIN TARİHİ    

کتاب بایات ، ریشه بایات و تاریخ اوغوز ها  که در مورد

طایفه بیات می باشد به ترکی استانبولی و توسط آقای

 MEHMET AYDIN  به نگارش درآمده است

6ـ کتاب پیوستگی قومی وتاریخی اوغوز

 این کتاب توسط آقای حسین جدی(بایات) بیشتر در مورد

طوایف ترک اوغوز تبار ساکن در جنوب ایران نوشته شده است

و بطور محدود هم به بیات های ساکن در جنوب ایران پرداخته است

7_ کتاب اقبال السلطنه مرتضی قلی خان بیات

کتاب اقبال السلطنه مرتضی قلی خان بیات توسط آقای

انور چنگیز اوغلو نویسنده و محقق کشور آذربایجان در

مورد ایشان نوشته شده است

8_ کتاب تاریخ ماکو

این کتاب نوشته آقای میراسدالله موسوی ماکویی است

ایشان این کتاب را در مورد تاریخ شهر ماکو نوشته اند با توجه

به این که برای چند قرن حکومت ماکو در دست طایفه بیات

بوده است در بخشی از این کتاب افراد خانواده بیات را از

طریق شجره نامه ای که از دوران نادرشاه افشار آغاز می شود

معرفی کرده است همچنین به اقدامات مرتضی قلی خان

اقبال السلطنه بیات ماکویی آخرین حاکم بیات در منطقه ماکو

پرداخته است و نظرات دیگران را در مورد او بر می شمرد

9_ کتاب سکیف های امپراطور

این کتاب نوشته آقای زائور حسن اف 

و به مترجمی آقای رضا جلیلی نیا می باشد

این کتاب ارزشمند در مورد قوم تاریخی سکیف می باشد

که در متون باستانی اسم آن آمده است و به ارتباط ترکان اوغوز

با قوم باستانی سکیف می پردازد نویسنده مدارک محکم و مستندی 

در رابطه با این نظریه که قوم ترک اوغوز در واقع همان 

سکیف های باستانی هستند را ارایه می نماید(مخصوصا فصل 6 کتاب) 

این کتاب ارزشمند برای کسانی که به تاریخ باستانی

ترکان اوغوز (شامل طایفه بیات) علاقه مند هستند بسیار جالب خواهد بود

10_ کتاب ایل اینانلو در گذر زمان جلد دوم

این کتاب ارزشمند که نوشته دوست و استاد عزیز

آقای خرم احسانی آغچغلو اینانلو است

در صفحات 495 تا 500 کتاب به بیات های منطقه استان فارس

اشاره دارد

در اینجا باید تشکر ویژه ای کرد از آقایان محمدحسین بیات ، نادر بیات

، مرحوم حسینقلی افتخاری بیات ، مرحوم محمد رحیم نصرت ماکویی

و حسین جدی (بایات)که به تاریخ طایفه بیات و تبارمان اهمیت داده اند

و این کتب را به نگارش در آورده اند

همچنین تشکر ویژه ای از دوست و استاد عزیز

آقای خرم احسانی آغچغلو اینانلو نمایم

 چوخ ممنون عزیز قارداش لریم

همچنین کتاب هایی مانند " دیوان لغات الترک نوشته محمود کاشغری " ،

کتاب " تاریخ آل سلجوق (سلجوقنامه) " نوشته علی یازیچی اوغلو ، 

کتاب " هنرنامه " که تالیف شده در دوره عثمانی ها می باشد ،

کتاب " جامع التواریخ " نوشته رشیدالدین فضل الله ،

کتاب " شجره تراکمه " نوشته ابوالغازی بهادرخان ،

کتاب های مرجع در مورد ترک های غزتبار مانند بیات ها می باشند

لینک زیر مربوط به پایان نامه ارشد یکی از دانشجویان تاریخ

به اسم آقای مراد حسن شهمرادی

در دانشگاه دولتی لرستان است که تحت عنوان

"نقش و جایگاه ایل بیات در دوره صفویان(907_1135 ه.ق)"

ثبت شده است و بصورت فایل pdf می باشد

https://ganj-old.irandoc.ac.ir/dashboard?q=%D8%A7%D9%8A%D9%84+%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA&topic_2=998955

 همچنین پژوهشی توسط دکتر محمدخالقی مقدم درمورد قوم بیات

تحت عنوان " مردم شناسی تاریخی قوم بیات ترک "تهیه شده

است که خلاصه آن را در لینک زیر می توانید مشاهده نمایید

http://drmkhm.blogfa.com/post-209.aspx

در لینک زیر مقاله ای خواهید خواند با عنوان

"  تحلیل روابط حکام و خان های ماکو با آن سوی ارس "

که در مورد خاندان بیات حاکم بر منطقه ماکو می باشد

نویسندگان این مقاله :

جعفر آقا زاده/مسعود بیات/فاطمه نظارت می باشند

http://ganjineh.nlai.ir/article_1139.html

در سایت معتبر دانشنامه جهان اسلام نیز مطلبی در مورد

قوم ترک بیات تحت عنوان " بیات قبیله ترک " موجود است

درلینک زیر می توانید آن را مشاهده نمایید

http://rch.ac.ir/article/Details/12540

 آدرس زیر متعلق به وبسایت مربوط به خاندان بیات شهر اراک

می باشد که تاریخچه ای از قوم ترک بیات را در آنجا نوشته اند

http://bayat.id.ir/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DA%86%D9%87-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA-%D9%88-%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%A7-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86/

آدرس زیر وبلاگی متعلق بیات های روستای سیراوند واقع دراستان

همدان می باشد

http://www.asadabadsiravand.blogfa.com/

آدرس زیر متعلق به سایت خبری یول پرس است که مطلبی را

به قوم ترک بیات اختصاص داده است

http://yolpress.ir/?p=2289

محمد مراد خان بیات

 محمدمراد خان بیات

 محمدمراد خان بیات از بیات های منطقه زرندیه در استان مرکزی بوده 

و در زمان محمدشاه قاجار می زیسته است

آنچه که بهانه شد در مورد ایشان بنویسم ارادت ایشان به

سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) است

ایشان دو دانگ از منطقه پرندک(رحیم آباد) در نزدیکی ساوه در

استان مرکزی را وقف عزاداری امام حسین (ع) نموده است

هم اکنون وقفنامه ایشان در اداره اوقاف شهرستان زرندیه

محفوظ است

همچنین خواسته ام با پرداختن به محمدمراد خان بیات

در مطلبی به امر نیکو و پسندیده وقف بپردازم

چنانکه خداوند در قرآن کریم در آیه 92 سوره آل عمران

می فرماید :

لَن تَنَالُواْ الْبِرَّ حَتَّى تُنفِقُواْ مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنفِقُواْ مِن شَیْءٍ فَإِنَّ اللّهَ بِهِ عَلِیمٌ

نیکی را در نخواهید یافت تا آنگاه که از آنچه دوست می دارید انفاق کنید و

هر چه انفاق می کنید خدا بدان آگاه است.

البته آیه فوق انواع بخشش در راه خداوند شامل صدقات و زکات وغیره را

در بر میگیرد که وقف نیز یکی از آن ها است

خوشبختانه عمل وقف از گذشته تا به حال ادامه داشته و دارد

و هم اکنون خیرین زیادی در عرصه وقف در کشور داریم

اما یکی از اهداف نوشتن این مطلب تشویق خوانندگان وبلاگ به امر

وقف می باشد

یکی از محسنات عمله وقف در مقابل بسیاری از کارهای خیر در این است

که فرد واقف بعد از مرگ خویش هم از ثواب استفاده دیگران از مورد وقف

شده بهره مند می گردد

همچنین باید اشاره ای داشت به تنوع در مواردی که یک فرد می تواند

وقف نماید از وقف در بحث محیط زیست تا وقف در حوزه دندانپزشکی

در بحث بهداشت و درمان که به تازگی رواج پیدا کرده است

یادی خیر اولسون