بیات مستعلی بیگ
در مورد ایل بیات و تبار بیات ها می باشدبیات مستعلی بیگ
در مورد ایل بیات و تبار بیات ها می باشدحکام بیات در خراسان
حکام بیات در خراسان
حکام بیات در منطقه خراسان :
1 بابا الیاس بیات :
بنا به نوشته افضل التواریخ،
در حدود سال 933ق/1527م بابا الیاس بیات حاکم نیشابور بوده است (1)
2_ محمود سلطان بیات :
محمود سلطان بیات فرزند بابا الیاس رییس ایل بیات در خراسان
در زمان شاه عباس اول صفوی حاکم نیشابور، اسفراین و سبزوار بود
که درحمله عبدالمومن خان ازبک به خراسان کشته شد(2)
و از ایل بیات مستقر در خراسان بود
3_ محمد سلطان بیات :
محمد سلطان بیات در زمان شاه عباس اول صفوی حاکم نیشابور ، اسفراین و
سبزوار بود(3)
وی فرزند بابا الیاس بیات و برادر محمود سلطان بیات حاکم پیشین در آن مناطق بود
که بعد از مرگ برادرش محمود سلطان بیات به مقام او منصوب شد(4)
و از ایل بیات مستقر در خراسان بود
4_ بیرام(بایرام) علی سلطان قره بیات :
بیرام(بایرام) علی سلطان قره بیات بعد از مرگ محمد سلطان بیات به سمت
حاکم نیشابور ، اسفراین و سبزوار منصوب گردید(5)
و از ایل بیات مستقر در خراسان بود
5_ محمدرحیم خان بیات :
بعد از بیرام علی سلطان قره بیات حاکم نیشابورشد و از ایل بیات خراسان بود(6)
6_ فتح علی خان بیات :
فرزند محمدرحیم خان بیات حاکم نیشابور بود که بعد از پدرش حاکم نیشابور
در زمان شاه سلطان حسین صفوی و شاه طهماسب دوم صفوی شد (7)
و از ایل بیات مستقر در خراسان بود
7_ حسن خان بیات :
حاکم نیشابور پس از فتح علی خان بیات شد(8)
و از ایل بیات مستقر در خراسان بود
8_ عباس قلی قره بیات :
فرزند حسن خان بیات بود که بعد از پدرش
در انتهای دروان افشاریه حاکم نیشابور گردید
بعد از ایجاد پادشاهی در افغانستان احمد شاه درانی(ابدالی)
پادشاه افغانستان شهر نیشابور را تصرف کرد ولی عباس قلی قره بیات را
دوباره والی نیشابور کرد(9)
و از ایل بیات مستقر در خراسان بود
9_ جعفر خان بیات :
جعفر خان بیات فرزند عباس قلی قره بیات بعد از پدرش والی نیشابور بود(10)
و از ایل بیات مستقر در خراسان بود
10_ علیقلی خان بیات :
علیقلی خان بیات حاکم شهر نیشابور تا اوایل سلطنت فتحعلی شاه قاجار است
او فرزند جعفرخان بیات حاکم نیشابور بود که بعد از پدرش حاکم نیشابور شد(11)
و از ایل بیات مستقر در خراسان بود
11_ امام وردی خان بیات :
در آغاز سلطنت ناصرالدین شاه قاجار به سمت حاکم نیشابور منصوب شد
او آخرین حاکم نیشابوراز ایل بیات مستقر در خراسان بود(12)
12_ محمدعلی سلطان بیات :
حاکم بند مبارکه مرو بود(13)
و از ایل بیات خراسان بود
به اضافه افرادی که از ایل بیات مستقر در منطقه خراسان بودند که به مقام حاکم
در خراسان نایل شدند و در بالا اسامی آنان ذکر شد
در زمان محمدشاه قاجار هم ملاعباس بیات ایروانی ملقب
به میرزا آقاسی به مقام صدراعظمی منصوب شد و
به این دلیل ایل بیات مستقر در ماکو دارای قدرت نظامی
و سیاسی زیادی شدند
(ماکو منطقه ای در استان آذربایجان غربی است)
که دو نفر از بیات های ماکو هم به خراسان اعزام شدند که شامل افراد زیر هستند :
13_ محمدعلی خان بیات ماکویی امیرتومان :
در سال 1263 هجری قمری به خراسان اعزام و حاکم بجنورد شد(14)
رضاقلی خان هدایت حکومت محمدعلی خان بیات ماکویی امیرتومان را
از بجنورد تا شیروان و خبوشان دانسته و او را
" سرتیپی ... متهور و دلیری متنمر " معرفی کرده است(15)
محمد تقی سپهر تدابیر محمدعلی خان بیات در نظم بخشی به بجنورد
و مناطق اطراف و ایستادگی ماکوییان در دفاع از این شهر را ستوده است(16)
محمد علی خان بیات در شهر بجنورد کشته شد
محمدعلی خان بیات جایگاه ویژه ای نزد محمد شاه قاجار داشت
و خبر " کشته شدن او به ملامت و رنجش خاطر خاقان غازی
(محمدشاه قاجار) بیفزود " (17)
او از ایل بیات مستقر در ماکو بود که به خراسان اعزام شده بود
14_ امام قلی خان بیات ماکویی :
فرماندهی ارگ شهر بجنورد پس از مرگ محمدعلی خان بیات ماکویی
بر عهده امامقلی خان بیات ماکویی بود (18)
او از ایل بیات مستقر در ماکو بود که به خراسان اعزام شده بود
نوشته محمدرضا احمدی
با تشکر از راهنمایی های پژوهشگر ارجمند جناب سالارخان بیات
این مطلب تقدیم میگردد به مرحوم محمد بیات مدیر گروه واتساپ ایل بیات
پی نویس :
1_ ( M. B. Dickson, op. cit., pp. 19, et 102, note l)
(فهرستی از امرای شورشی استاجلو/تاریخ پژوهان 1384شماره 3)
2_ (اسکندرمنشی ص ۳۳۳- ۳۳۷ -۳۳۹ - ۷۹۴)(عالم آرای عباسی جلد دوم ص 1086)
3_ ( اسکندربگ صفحه 1035 )
4_ (اسکندرمنشی ص ۳۳۳- ۳۳۷ -۳۳۹ - ۷۹۴) (عالم آرای عباسی جلد دوم ص 1086)
5_ (اسکندر بیگ ترکمان _تاریخ شاه صفی / ص 268) (عالم آرای عباسی جلد دوم ص 1086)
6_
(مجله آیینه پژوهش ، سال سی ام ، بهمن و اسفند 1398 ، ص 107و116، مقاله درنگی در جنگی
مشتمل بر چندین فرمان از شاهان صفوی و شماری یادداشت تاریخی نوشته رسول جعفریان
بررسی زینت المجالس فضلعلی بیات _ فرمان شاه سلطان حسین صفوی)
7_ (یاته صفحات 84-86 )(مقاله گروه های قومی خراسان نوشته دکتر عقیل تقوی)
(مجله آیینه پژوهش ، سال سی ام ، بهمن و اسفند 1398 ، ص 107 و 116، مقاله درنگی در جنگی
مشتمل بر چندین فرمان از شاهان صفوی و شماری یادداشت تاریخی نوشته رسول جعفریان
بررسی زینت المجالس فضلعلی بیات _ فرمان شاه سلطان حسین صفوی)
8_ (گلستانه ص ۶۹ ـ۷۱ ۷۵ طرب نایینی ص ۱۰۷ـ ۱۰۸ حکیم ص ۷۵۷ـ ۷۵۸
اعتمادالسلطنه ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ ش ج ۳ ص ۹۱ بامداد ج ۱ ص ۲۳۳ـ۲۳۴ ج ۵ ص ۱۳۲ـ ۱۳۵ ییت
ص ۳۴۳ـ۳۴۴)
و (کتاب عالم آرای نادری ص 1018و کتاب مهاجران توران زمین ص 406)
9_ (گلستانه ص ۶۹ ـ۷۱ ۷۵ طرب نایینی ص ۱۰۷ـ ۱۰۸ حکیم ص ۷۵۷ـ ۷۵۸
اعتمادالسلطنه ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ ش ج ۳ ص ۹۱ بامداد ج ۱ ص ۲۳۳ـ۲۳۴ ج ۵ ص ۱۳۲ـ ۱۳۵
ییت ص ۳۴۳ـ۳۴۴)
10_ (گلستانه ص ۶۹ ـ۷۱ ۷۵ طرب نایینی ص ۱۰۷ـ ۱۰۸ حکیم ص ۷۵۷ـ ۷۵۸
اعتمادالسلطنه ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ ش ج ۳ ص ۹۱ بامداد ج ۱ ص ۲۳۳ـ۲۳۴ ج ۵ ص ۱۳۲ـ ۱۳۵
ییت ص ۳۴۳ـ۳۴۴)
11_ (گلستانه ص ۶۹ ـ۷۱ ۷۵ طرب نایینی ص ۱۰۷ـ ۱۰۸ حکیم ص ۷۵۷ـ ۷۵۸ اعتمادالسلطنه ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ ش ج ۳ ص ۹۱ بامداد ج ۱ ص ۲۳۳ـ۲۳۴ ج ۵ ص ۱۳۲ـ ۱۳۵ ییت ص ۳۴۳ـ۳۴۴)
12_ (سپهر ج ۳ ص ۴۷ ۱۳۸)(گنج دانش _ جغرافیای تاریخی شهرهای ایران_ص863)
13_ (عالم آرای نادری ص 128_ 392 _ 483 و مهاجران توران زمین ص 403 _ 405)
14_ (اعتماد السلطنه ، 1367 ب ، 1 / 946 ؛ جهانگیر میرزا 1384 : 296)
15_ (هدایت 1380 : 8363/10)
16_ (سپهر ، 1390 : 884/2 ، 886)
17_ (هدایت 1373 : 460)
18_ (افتخاری بیات 1381 : 28)
بیات های منطقه فارس قبل ازآمدن به منطقه فارس
بیات های منطقه فارس قبل از آمدن به منطقه فارس
همانطور که قبلا اشاره نمودم ایل بیات یکی از 24 ایلات
ترک اوغوز می باشد
که در زمان سلجوقیان به همراه دیگر ایلات ترک اوغوز تبار به
غرب رودخانه جیحون و فلات قاره ایران وارد شد
و بنا به دلایلی این طایفه دچار پراکندگی شد
و در نقاط مختلف پراکنده گردیدند اغلب طوایف ایلات بیات
به صورت مستقل به حیات خویش ادامه دادند مانند
بیات های منطقه ماکو ،
الیگودرز ، منطقه همدان ، اراک و خراسان ، کرمان یا بیات های کشور
آذربایجان ، ترکیه ، شمال کشور عراق (کرکوک) و افغانستان
اما گروه اندکی از طوایف بیات در دیگر اتحادیه های ایلیاتی
جدید التاسیسی مانند اتحادیه ایلیاتی اینانللو ادغام شدند
بیات مستعلی بیگ :
پس از فروپاشی ایل بیات دسته هایی از ایل بیات در نقاط مختلف
پراکنده شده اند و جمعیت زیادی از آن ها به سرزمین
آناطولی(ترکیه امروزی) رفته اند و از آنجا به سرزمین شام(سوریه) و
تعدادی هم به شمال عراق رفتند
بیات مستعلی بیگ زیرمجموعه طایفه بزرگ بیات شامی است
(بیات های سوریه) که جزو متحدین با ایل اینانلو(ایناللو) بودند
و همراه آنها کوچ می کردند و مدتی در منطقه حلب بودند و بعدها به
منطقه دیاربکر آمدند و در اوایل تشکیل صفویه وارد ایران شدند
در زمان شاه عباس اول صفوی به منظور حراست از پایتخت
جدید صفویه گروهی از آنان به اطراف اصفهان و جنوب ایران منتقل شدند
گروهی در شمالغرب اصفهان یعنی مناطق فریدن ، چادگان ،گلپایگان و خوانسار
. گروهی در جنوب غرب اصفهان یعنی منطقه سمیرم مستقر شدند
بیات های منطقه سمیرم چون بزرگ آنها در زمان شاه عباس اول صفوی ،
مستعلی بیگ بیات بوده است به بیات مستعلی بیگ مشهور شدند
البته نکته جالبی دیگری که این مطلب را تایید می کند طرز تلفظ
کلمه " خدمت " است
چنان که میدانید کلمه" خدمت " از ریشه کلمه عربی " خدم "می باشد
چنانکه در زبان عربی و فارسی به یک صورت تلفظ می شود
اما پدربزرگم که از نسل قدیمی تر بود کلمه را به صورت
" خذمت " تلفظ می کرد جالب است که در کشور ترکیه هم این
کلمه را به صورت" خذمت " بیان می کنند
در سال 1204 هجری قمری در اثر حمله ارتش قاجار به منطقه کهرویه در سمیرم
که به جنگ کهرویه مشهور است تعداد
طوایف ترک حاضر در سمیرم دچار آسیب شده و تعدادی از افراد آنها کشته شد
و باعث پراکندگی آنها گردید از جمله طایفه بیات مستعلی بیگ
بخشی از طایفه مستعلی بیگ مستقل باقی ماند اما گروه هایی از آن
به ایلات و طوایف دیگر پیوستند از جمله
گروهی به ایل بختیاری پیوستند و لر زبان شدند که ساکن در ایذه هستند
گروهی به ایل سرخی در استان فارس ملحق شدند که قادر به تکلم زبان ترکی نیستند
گروهی به طایفه قرایی پیوستند که به بیات قرایی مشهور شدند
از جمله در مناطق استهبان ، نی ریز ،و بوانات و بیدزرد شیراز ، محله باسکول
حاج قنیر شیراز ، روستای گشنکان پایین تر از کفترک ساکن شدند
(نقل است حسین خان قرایی گروهی از آنها را با خود در حدود زمان ناصر الدین شاه قاجار
به شرق استان فارس یعنی مناطق بوانات ، نی ریز و استهبان برد
برای همین بین بیات های مستعلی بیگی که به طایفه قرایی پیوسته بودند جدایی افتاد
و از طایفه قرایی مستقل شدند
که شامل بیات های مستقر در بیدزرد شیراز ، محله باسکول
حاج قنیر شیراز ، روستای گشنکان پایین تر از کفترک ساکن می شوند)
گروه نیز به طایفه دره شوری ملحق شدند که به ایپکلو مشهور گشتند
گروهی نیز به طایفه کشکولی ملحق شدند که به بیات کشکولی شناخته می شوند
گروهی به تیره های ترک سکیز ، صفی خانی پیوستند
بعدا باقی مانده طایفه بیات مستعلی بیگ که در سمیرم بودند
دو جنگ با تیره قرمزی و نره ای کردند که باعث شد
طایفه بیات مستعلی بیگ دیگر به سمیرم برنگردند
اما جمعیت هایی از آنها که در منطقه سمیرم بودند بعدا
به تیره نره ای و گروهی به طایفه نفرعراقی ملحق شدند
که بیات نفر مشهور شدند)
بیات آغ اولی :
این طایفه از بیات ها در زمان عادلشاه افشار به ریاست صالح خان بیات
که به حکم بیگلر بیگی(استاندار منطقه فارس) برگزیده شده بود
از منطقه خراسان رهسپار شیراز شدند
امروزه طایفه بیات آغ اولی علاوه بر سکونت در محله بیات شیراز
و همچنین محله لب آب در شهر شیراز ساکن می باشند
بیات بردی (کرمانلی بیات):
این گروه از بیات ها در زمان حافظ شیرازی و زمان جنگ بین حاکم کرمان و حاکم شیراز
به شیراز آمدند و در محله مسجد بردی(محله قصر الدشت) در مجاورت مسجد بردی
ساکن شدند و اولین و قدیمی ترین گروه از بیات ها هستند که به شیراز آمدند
خیلی از بازماندگان آنها امروزه از گذشته خویش بی اطلاع هستند
به علت استقرار در مجاورت مسجد بردی به بیات بردی معروف شدند
قره بیات(بیات بزرگ)
قره بیات(بیات بزرگ)
لازم به توضیح است که بین کلمات قره و قارا تفاوت وجود دارد
قره به معنی بزرگ و قارا به معنی رنگ سیاه است
معمولا به اشتباه این دو کلمه را در یک معنا قرار می دهند
در مورد علت نامگذاری این طایفه از بیات دو دلیل زیر مطرح شده است :
نخست گروهی از ترکان بیات که در قلمرو مغولان زندگی می کردند
به قره بیات معروف بودند جالب است که هنوز در مغولستان
گروهی از ترکان بیات زندگی می کنند که مسلمان نیستند
و در کشور مغولستان نه به عنوان مغول بلکه به عنوان ترک های
ساکن در مغولستان شناخته می شوند
(قفس اوغلی ص ۱۶۵ پانویس ۲۱تاریخ)
بر اساس گفته اسکندر بیگ ترکمان نویسنده کتاب عالم آرای عباسی
که معاصر با شاه عباس اول صفوی بوده است
قره بیات ها داخل اولوس جغتای بودند
( قره بیات ها در اولوس جغتای ابتدا زندگی می کردند )
(کتاب اسکندر بیگ صفحه 1087/
کتاب نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی نوشته فاروق سومر- صفحه 230
ترجمه دکتر احسان اشراقی ، دکتر محمد تقی امامی سال چاپ 1371)
" اولوس جغتای سهم جغتای فرزند دوم چنگیز خان از متصرفات پهناور پدرش بود،
که در شرق از سرزمین اویغوران شروع می شد و تا کنار آب آمویه درغرب امتداد می یافت ،
این اولوس در طی وحدت امپراطوری تا مرگ منگو خان بخشی از امپراطوری مغول
محسوب می شد
که به علت نزدیکی به پایتخت امپراطوری به شدت تحت تأثیر تحولات سیاسی آن قرار داشت
و مناطق یکجانشین آن توسط نواب خان بزرگ اداره می شد "(1)
( پایان نامه اولوس جغتای از مرگ چنگیز تا روی کار آمدن تیمور/
نوشته حیدری مهر)
و قره بیات ها همراه با مغولان هنگام فتح ایران وارد ایران شدند و در منطقه نیشابور
ساکن گردیدند
و هنوز گروهی از قره بیات ها در اطراف نیشابور زندگی می کنند
البته قره بیات ها به دیگر نقاط ایران از جمله منطقه مراغه هم رفتند
که زمانی پایتخت ایلخانان مغول بود از این جهت عمده جمعیت مردم
مراغه از نسل قره بیات هستند گروهی از آنها نیز بعدا
به منطقه ساوه رفتند بیاتهای ساوه هم از قره بیات هستند
شاهدی که بر این مدعاست وجود روستایی به اسم قره بیات در منطقه ساوه است
همچنین محل تولد تیلیم خان بیات شاعر بزرگ ادبیات ترکی
روستای«مرغئی »(مراغه)از منطقه مزلقان چای ساوه می باشد.
که نامش از شهر مراغه گرفته شده و تایید کننده مهاجرت گروهی
از قره بیات های مراغه به منطقه ساوه است
این روستا درتقسیمات فعلی کشوری جزءبخش نوبران است
شهرت و اعتبار این طایفه از سالهای آخر قرن دهم و مقارن اوایل سلطنت شاه عباس آغاز شد و تا اوایل قرن سیزدهم ادامه یافت . در سال ۱۰۰۰ قره بیاتها که از دو سه سال قبل پیشرویهای ازبکان را متوقف کرده و مانع سقوط تعدادی از شهرهای خراسان شده بودند سرانجام تسلیم قوای عبدالمؤمن خان ازبک شدند و بسیاری از بزرگانشان از جمله محمود سلطان پسر باباالیاس به قتل رسیدند اما سال بعد صفویان نواحی اشغالی خراسان را از دست ازبکان خارج ساختند. شاه عباس در ازای خدمات قره بیاتها املاک بزرگان بیات نیشابور را از جمیع مالیاتها معاف کرد و محمد سلطان پسر دیگر بابا الیاس را به حکومت اسفراین گماشت . حکومت اولاد باباالیاس به نیشابور هم کشیده شد و تا پایان سلطنت شاه عباس اول ادامه یافت (همان ص ۳۳۳ ۳۳۷ـ۳۳۹ ۷۹۴). طوایف بیات نیشابور در سالهای قدرت نمایی و سلطنت نادرشاه افشار (۱۱۴۸ـ۱۱۶۰) در اغلب جنگهای او شرکت داشتند و حکومت موروثی خوانین بیات بر نیشابور که تا اواسط سلطنت فتحعلی شاه (۱۲۱۲ـ ۱۲۵۰) ادامه یافت در همین سالها شکل گرفت (مروی ج ۱ ص ۸۱ ۱۰۹ ج ۳ ص ۹۶۱ ۱۱۳۴). پس از قتل نادرشاه بعضی از رؤسای طوایف قره بیات نیشابور با استفاده از فرصت به دست آمده به قدرت نمایی پرداختند و به مقامات و مناصب عالی اداری و لشکری دست یافتند
نوشته ابوالغازی بهادرخان به عنوان علامت ایل بیات آمده ،
در کل برای قوم بیات پنج علامت در منابع مختلف ترکی آمده است
که همگی برگرفته از تامغای(نشان) باستانی قوم ترک بیات است
علامت فوق توسط ترکان بیاتی که در مغولستان زندگی می کنند
مورد استفاده بوده است در زیر سنگ قبر یکی از ترکان بیات
در مغولستان را مشاهده می کنید که علامت فوق بر روی آن حک شده است
در پایین مجسمه ای یکی از سربازان ترک بیات که در ارتش چنگیز خان مغول بوده است
را مشاهده می کنید که زره ای را برای آن بر اساس زره های قدیمی باز طراحی کرده اند
در زره این سرباز ترک بیات هم علامت قوم ترک بیات که در کتاب شجره تراکمه آمده ،
حک گردیده است
اما آقای علی قصابی نژاد از محققین در موضوع اقوام ترک
دلیل دیگری را در قره بیات خواندن این طایفه از بیات ها می داند
ایشان می گوید :
"تشابه عنوان این طایفه با قره بیاتهای شامی این گمان را تقویت می‌کند که
اینان احتمالا شعبه‌ای از قره بیاتهای شام بوده اند که پیش از قرن دهم به خراسان
مهاجرت کرده اند.
اما دلیل روشنی برصحت این مدعا در دست نیست تنها احتمال قابل اعتنا اخبار مهاجرت اجباری
قره تاتارهای آناطولی است که در آغاز قرن نهم به دستور تیمور لنگ به سوی خراسان و ترکستان
حرکت کرده بودند.
گروههایی از این مردم هنگام مهاجرت از صفوف مهاجران گریختند و در گوشه و کنار مسیر
مهاجرت پنهان شدند"
در واقع آقای علی قصابی نژاد دو نظر دیگر را در مورد پیشینه این طایفه مطرح می کند
و آن این است که احتمال دارد از قره بیات های شامی باشند
(بخشی از طایفه بیات که در اطراف حلب بودند)
که این احتمال را ضعیف میداند یا احتمال قوی می دهد
که جزو بیات های منطقه آناطولی(ترکیه) باشند
که هنگام مهاجرت اجباری قره تاتارهای منطقه آناطولی که به دستور تیمورلنگ اتفاق افتاد
این بخش از بیات های آناطولی با آنها همراه شده و همراه با بخش هایی از قره تاتارهای آناطولی
در خراسان ساکن گشتند و چون همراه قره تاتارها و در مجاورت قره تاتارها ساکن شده
و زندگی می کنند به قره بیات مشهور گشتند
همچنین در بعضی منابع تاریخی گفته شده است
بطور کلی بیات های منطقه خراسان ترکیبی از بیات هایی است که در
سه دوره زمانی در آنجا ساکن شدند
1_ قره بیات ها که از قوم ترک بیات بودند ولی متحد با مغولها
و در زمان فتح ایران توسط مغولها در منطقه خراسان ساکن گردیدند
2_ بیات های شاملو که مدتی در منطقه حلب در شام بودند و در زمان سلسله
آغ قویونلو وارد ایران شدند و در دوران صفویه گفته می شود
تعدادی ازآنها به عنوان نیروی نظامی در ارتش صفوی در خراسان ساکن گردیدند
3_ بیاتهایی که نادرشاه افشار ازکرکوک(در شمال کشور عراق) به ایران منتقل کرد
و عده ای از آنها را در خراسان ساکن گردانید
"اینان به روایتی به هرات رفتند و به روایت دیگر به طوایف بیات نیشابور(قره بیات) پیوستند
(استرآبادی ص ۱۹۳ مروی ج ۱ ص ۲۵۴)"
گروهی از بیات ها بعد از فروپاشی ایل بیات در شمال کشور عراق امروزی
از جمله در منطقه کرکوک مستقر شده اند
هنوز هم تعدادی از آن ها در شمال کشور عراق زندگی می کنند
در عراق و سوریه ترک ها به ترکمان مشهور هستند
بر طبق منابع تاریخی بعد از لشکر کشی نادرشاه افشار به آن منطقه ،
تعدادی از خانوارهای آن ها را با خود همراه نموده و در منطقه
خراسان یعنی اطراف نیشابور اسکان می دهد
در سال 1820 میلادی جیمز ریج در سفرنامه خود که از
مناطق بیات نشین در عراق دیدن کرده بود نوشته است :
سرزمین بیات در عراق که از شهر کفری شروع شده و حتی به جمن میرسد
بسیار وسیع و حاصلخیز است که موطن اصلی بیات ها می باشد
وقتی به آنجا رسیدم حسن قره قوش رییس قبیله بیات در عراق
به استقبال ما آمد و ما را برای صرف غذا دعوت کرد...
رییس قبیله بیات تاریخ دقیقی از آمدن اجدادشان به این سرزمین را
نمی دانست فقط گفت که این زمین ها را سلطان به ما عطا کرده
و ما هیچ مالیاتی پرداخت نمی کنیم و این زمینها ملک ما هستند
در مقابل به دولت عثمانی برای حمایت از شهر بغداد و اطراف آن
کمک نظامی می کنیم همچنین رییس بیات تاکید کرد که
نادرشاه افشار اکثر سربازان بیات را به خراسان بازگردانده
و حالا حدود ده هزار نفر سواره نظام باقی مانده اند
(سال ها بعد در زمان حکومت احمد خان ابدالی اولین پادشاه افغان
تعدادی از خانوار های آن ها به افغانستان کنونی مهاجرت نموده که
هنوز در آنجا زندگی می کنند)
(در آن زمان نادرشاه افشار نایب السلطنه شاه طهماسب دوم صفوی بود
و عملا حکومت او را اداره می کرد و هنوز اعلام پادشاهی نکرده بود)
گفته این نکته ضروری است بیات هایی که به فرمان نادرشاه افشار
مجبور به کوچ از کشور عراق کنونی به سمت خراسان شدند
تعدادی از آنها در طول مسیرشان ساکن گردیدند
و در مجموع در مناطق مختلف مناطق مختلف مانند
نیشابور ، افغانستان ، ساوجبلاغ ، ماهدشت ، حوالی تهران
و در ساوه واقع در استان مرکزی ساکن گردیدند
عمده جمعیت بیات های خراسان را قره بیات هایی تشکیل میدهند
که به عنوان نیروی متحد با مغولها در منطقه خراسان ساکن گردیدند
و چون هر سه این گروه از قوم ترک بیات هستند و از یک ریشه
و خون هستند و باهم فامیل می باشند در جوار هم ساکن و ادغام شدند
البته حضور گروهی از بیات ها در افغانستان قبل از آمدن
بیات های عراق به افغانستان اثبات شده است
هچنین بخش محدودی از آنها برای در امان ماندن از حملات ازبک ها
یا در امان ماندن از حمله احمدشاه درانی پادشاه افغانستان که به خراسان حمله کرد
به استان گلستان پناه برده اند
البته عمده جمعیت بیات را در استانهای گلستان ، مازندران و گیلان
طایفه شامبیاتی تشکیل می دهد که یکی از طوایف ایل بیات هستند