حکام بیات در خراسان

حکام بیات در خراسان

حکام بیات در منطقه خراسان :

1  بابا الیاس بیات : 

بنا به نوشته افضل التواریخ،

در حدود سال 933ق/1527م بابا الیاس بیات حاکم نیشابور بوده است (1)

2_ محمود سلطان بیات :

محمود سلطان بیات فرزند بابا الیاس رییس ایل بیات در خراسان

در زمان شاه عباس اول صفوی حاکم نیشابور، اسفراین  و سبزوار بود

که درحمله عبدالمومن خان ازبک به خراسان کشته شد(2)

و از ایل بیات مستقر در خراسان بود

3_ محمد سلطان بیات :

محمد سلطان بیات در زمان شاه عباس اول صفوی حاکم نیشابور ، اسفراین  و

سبزوار بود(3)

وی فرزند بابا الیاس بیات و برادر محمود سلطان بیات حاکم پیشین در آن مناطق بود

که بعد از مرگ برادرش محمود سلطان بیات به مقام او منصوب شد(4)

و از ایل بیات مستقر در خراسان بود

4_ بیرام(بایرام) علی سلطان قره بیات :

بیرام(بایرام) علی سلطان قره بیات بعد از مرگ محمد سلطان بیات به سمت

حاکم نیشابور ، اسفراین  و سبزوار منصوب گردید(5)

و از ایل بیات مستقر در خراسان بود

5_ محمدرحیم خان بیات :

بعد از بیرام علی سلطان قره بیات حاکم نیشابورشد و از ایل بیات خراسان بود(6)

6_ فتح علی خان بیات :

فرزند محمدرحیم خان بیات حاکم نیشابور بود که بعد از پدرش حاکم نیشابور

در زمان شاه سلطان حسین صفوی و شاه طهماسب دوم صفوی شد (7)

و از ایل بیات مستقر در خراسان بود

7_ حسن خان بیات :

حاکم نیشابور پس از فتح علی خان بیات شد(8)

و از ایل بیات مستقر در خراسان بود

8_ عباس قلی قره بیات :

فرزند حسن خان بیات بود که بعد از پدرش

 در انتهای دروان افشاریه حاکم نیشابور گردید

بعد از ایجاد پادشاهی در افغانستان احمد شاه درانی(ابدالی)

پادشاه افغانستان شهر نیشابور را تصرف کرد ولی عباس قلی قره بیات را

دوباره والی نیشابور کرد(9)

و از ایل بیات مستقر در خراسان بود

9_ جعفر خان بیات :

جعفر خان بیات فرزند عباس قلی قره بیات بعد از پدرش والی نیشابور بود(10)

و از ایل بیات مستقر در خراسان بود

10_ علیقلی خان بیات :

علیقلی خان بیات حاکم شهر نیشابور تا اوایل سلطنت فتحعلی شاه قاجار است

او فرزند جعفرخان بیات حاکم نیشابور بود که بعد از پدرش حاکم نیشابور شد(11)

و از ایل بیات مستقر در خراسان بود

11_ امام وردی خان بیات :

در آغاز سلطنت ناصرالدین شاه قاجار به سمت حاکم نیشابور منصوب شد

او آخرین حاکم نیشابوراز ایل بیات مستقر در خراسان بود(12)

12_ محمدعلی سلطان بیات :

حاکم بند مبارکه مرو بود(13)

و از ایل بیات خراسان بود

به اضافه افرادی که از ایل بیات مستقر در منطقه خراسان بودند که به مقام حاکم

در خراسان نایل شدند و در بالا اسامی آنان ذکر شد

در زمان محمدشاه قاجار هم ملاعباس بیات ایروانی ملقب

به میرزا آقاسی به مقام صدراعظمی منصوب شد و

به این دلیل ایل بیات مستقر در ماکو دارای قدرت نظامی

و سیاسی زیادی شدند

(ماکو منطقه ای در استان آذربایجان غربی است)

که دو نفر از بیات های ماکو هم به خراسان اعزام شدند که شامل افراد زیر هستند :

13_ محمدعلی خان بیات ماکویی امیرتومان :

در سال 1263 هجری قمری به خراسان اعزام  و حاکم بجنورد شد(14)

رضاقلی خان هدایت حکومت محمدعلی خان بیات ماکویی امیرتومان را

از بجنورد تا شیروان و خبوشان دانسته و او را

 " سرتیپی ... متهور و دلیری متنمر " معرفی کرده است(15)

محمد تقی سپهر تدابیر محمدعلی خان بیات در نظم بخشی به بجنورد

و مناطق اطراف و ایستادگی ماکوییان در دفاع از این شهر را ستوده است(16)

محمد علی خان بیات در شهر بجنورد کشته شد

محمدعلی خان بیات جایگاه ویژه ای نزد محمد شاه قاجار داشت

و خبر " کشته شدن او به ملامت و رنجش خاطر خاقان غازی

(محمدشاه قاجار) بیفزود " (17)

او از ایل بیات مستقر در ماکو بود که به خراسان اعزام شده بود

14_ امام قلی خان بیات ماکویی :

فرماندهی ارگ شهر بجنورد پس از مرگ محمدعلی خان بیات ماکویی

بر عهده امامقلی خان بیات ماکویی بود (18)

او از ایل بیات مستقر در ماکو بود که به خراسان اعزام شده بود

نوشته محمدرضا احمدی

با تشکر از راهنمایی های پژوهشگر ارجمند جناب سالارخان بیات

این مطلب تقدیم میگردد به مرحوم محمد بیات مدیر گروه واتساپ ایل بیات

پی نویس :

1_ ( M. B. Dickson, op. cit., pp. 19, et 102, note l)

(فهرستی از امرای شورشی استاجلو/تاریخ پژوهان 1384شماره 3)

2_ (اسکندرمنشی ص ۳۳۳- ۳۳۷ -۳۳۹ - ۷۹۴)(عالم آرای عباسی جلد دوم ص 1086)

3_ ( اسکندربگ صفحه 1035 )

4_ (اسکندرمنشی ص ۳۳۳- ۳۳۷ -۳۳۹ - ۷۹۴) (عالم آرای عباسی جلد دوم ص 1086)

5_ (اسکندر بیگ ترکمان _تاریخ شاه صفی / ص 268) (عالم آرای عباسی جلد دوم ص 1086)

6_

(مجله آیینه پژوهش ، سال سی ام ، بهمن و اسفند 1398 ، ص 107و116، مقاله درنگی در جنگی

مشتمل بر چندین فرمان از شاهان صفوی و شماری یادداشت تاریخی نوشته رسول جعفریان

بررسی زینت المجالس فضلعلی بیات _ فرمان شاه سلطان حسین صفوی)

7_ (یاته صفحات 84-86 )(مقاله گروه های قومی خراسان نوشته دکتر عقیل تقوی)

(مجله آیینه پژوهش ، سال سی ام ، بهمن و اسفند 1398 ، ص 107 و 116، مقاله درنگی در جنگی

مشتمل بر چندین فرمان از شاهان صفوی و شماری یادداشت تاریخی نوشته رسول جعفریان

بررسی زینت المجالس فضلعلی بیات _ فرمان شاه سلطان حسین صفوی)

8_  (گلستانه ص ۶۹ ـ۷۱ ۷۵ طرب نایینی ص ۱۰۷ـ ۱۰۸ حکیم ص ۷۵۷ـ ۷۵۸

اعتمادالسلطنه ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ ش ج ۳ ص ۹۱ بامداد ج ۱ ص ۲۳۳ـ۲۳۴ ج ۵ ص ۱۳۲ـ ۱۳۵ ییت

ص ۳۴۳ـ۳۴۴)

و (کتاب عالم آرای نادری ص 1018و کتاب مهاجران توران زمین ص 406)

9_ (گلستانه ص ۶۹ ـ۷۱ ۷۵ طرب نایینی ص ۱۰۷ـ ۱۰۸ حکیم ص ۷۵۷ـ ۷۵۸

اعتمادالسلطنه ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ ش ج ۳ ص ۹۱ بامداد ج ۱ ص ۲۳۳ـ۲۳۴ ج ۵ ص ۱۳۲ـ ۱۳۵

ییت ص ۳۴۳ـ۳۴۴)

10_ (گلستانه ص ۶۹ ـ۷۱ ۷۵ طرب نایینی ص ۱۰۷ـ ۱۰۸ حکیم ص ۷۵۷ـ ۷۵۸

اعتمادالسلطنه ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ ش ج ۳ ص ۹۱ بامداد ج ۱ ص ۲۳۳ـ۲۳۴ ج ۵ ص ۱۳۲ـ ۱۳۵

ییت ص ۳۴۳ـ۳۴۴)

11_ (گلستانه ص ۶۹ ـ۷۱ ۷۵ طرب نایینی ص ۱۰۷ـ ۱۰۸ حکیم ص ۷۵۷ـ ۷۵۸ اعتمادالسلطنه ۱۳۶۲ـ۱۳۶۳ ش ج ۳ ص ۹۱ بامداد ج ۱ ص ۲۳۳ـ۲۳۴ ج ۵ ص ۱۳۲ـ ۱۳۵ ییت ص ۳۴۳ـ۳۴۴)

12_ (سپهر ج ۳ ص ۴۷ ۱۳۸)(گنج دانش _ جغرافیای تاریخی شهرهای ایران_ص863)

13_ (عالم آرای نادری ص 128_ 392 _ 483 و مهاجران توران زمین ص 403 _ 405)

14_ (اعتماد السلطنه ، 1367 ب ، 1 / 946 ؛ جهانگیر میرزا 1384 : 296)

15_ (هدایت 1380 : 8363/10)

16_ (سپهر ، 1390 : 884/2 ، 886)

17_ (هدایت  1373 : 460)

18_ (افتخاری بیات 1381 : 28)