محمد فضولی

 محمد فضولی

در این مطلب به زندگی ملا محمد فضولی از افتخارات ایل بیات و از

بزرگترین شاعران زبان و ادبیات ترکی خواهیم پرداخت وی از بیات های

شمال کشور عراق(کرکوک) می باشد

پدر فضولی به گفته صادق بیگ افشار صاحب تذکره مجمع الخواص

که به زبان ترکی می باشد از ایل بیات بوده است

درست همان سالی که کریستف کلمب قاره آمریکا را کشف کرد،

یکی از بزرگترین شعرای ادبیات ترکی، در خانه ملا سلیمان بیات کرکوکی

چشم به جهان گشود.

آن روزها کرکوک گرفتار وبا بود و خانواده ملا سلیمان چندی پیش از

تولد محمد فضولی به بغداد گریخته بودند.

فضولی ده ساله بود که کرکوک و بغداد به تصرف صفویها

درآمد و چهل ساله بود که به دست عثمانیها افتاد.

فضولی 63 ساله در کربلا گرفتار

طاعون شد و بدرود حیات گفت. سی‌و‌سه سال بعد از وفاتش،

خطاطان بغداد متن کامل دیوان وی را به طرز زیبایی گردآوردند

که این نسخه همچنان در موزه آسیای لنینگراد نگهداری میشود.

بعدها این دیوان بارها توسط خطاطان نگارش شد تا اینکه

اولین نسخه چاپی آن در سال 1828؛ سال قرارداد ترکمنچای،

به همت عباس میرزا در تبریز به چاپ رسید و تا امروز آثار

کمتر کسی از لحاظ گستره توزیع و چاپ به مرز

آثار فضولی رسیده است.

هرچند فضولی از سرآمدان نثر رمانتیک ترکی نیز میباشد،

اما شهرت او به شاعریست و عشق جانمایه شعرهای اوست.

او اولین طنز پرداز و نمایشنامه‌نویس و بانی ادبیات کودک

در میان ترکهاست.

نمایشنامه وی به زبان تمثیل و طنز او افشاگرانه است.

او جنبه‌های منفی طبقه حاکمه و ماموران دولتی را با طنز شرح

داده است. کتاب صحبت الاثمار فضولی به بیانی ساده و زبانی

کودکانه به گفتگوی میوه‌ها پرداخته است،

که هر میوه‌ای از خود تعریف و از حریف تنقید میکند و عجیب

آنکه از خواص پزشکی میوه‌ها نیز صحبت به میان آمده است.

فضولی سراینده اولین لغتنامه منظوم است که در آن

لغات ترکی و معادلهای فارسی آنها در قالب شعر به خوانندگان

آموزش داده میشود.

این کتاب در کتابخانه دانشگاه پنجاب لاهور نگهداری میشود.(1)

به افتخار وی شهر فضولی در کشور آذربایجان و همچنین

انستیتو نسخ خطی محمد فضولی در شهر باکو در کشور آذربایجان

به اسم او نام گذاری شده است

همچنین چندی قبل خیابانی در شهر تبریز به نام وی نام گذاری گردید

منبع(1) : http://baydaq.com/2017/10/18/5453/

در تصویر زیر مجسمه ای از محمد فضولی بیاتلی را در کشور آذربایجان مشاهده می نمایید 

در عکس زیر مزار محمد فضولی بیاتلی را مشاهده می نمایید که در

شهر کربلا و در نزدیکی درب حرم امام حسین(ع) قرار دارد

هم ایلی های بیات که به زیارت امام حسین(ع)

مشرف می شوند نایب الزیاره بنده هم باشند و فاتحه ای بر سر مزار

محمد فضولی بیاتلی هم ایلی  عزیزمان و افتخار ایل بیات بخوانند

لازم به ذکر است در بعضی منابع گفته شده 

که فضولی فرزندی به اسم فضلی بیات داشته است

فضلی بیات هم به مانند پدرش از شاعران زبان ترکی بوده است 

قبر او در کنار قبر پدرش می باشد که متاسفانه از بین رفته ،

و اثری از آن بجای نمانده است