رسم اجاق در بیات ها و ستاره های ترکی

 رسم اجاق در بیات ها و ستاره های ترکی

در این مطلب به بررسی رسم اجاق در هنگام مراسم ازدواج

در طوایف مختلف بیات می پردازیم :

1_ بیات ها دراستان فارس و منطقه باشت

     گچساران

بیات ها در استان فارس و منطقه باشت گچساران رسم

مربوط به اجاق را در هنگام ازدواج مانند دیگر طوایف ترک

برگزار می نمایند که به صورت زیر می باشد :

در خانوارهای ترک عروس وقتی می خواهد از خانه پدر

به خانه داماد برود سه بار به گرد اجاق پدر می چرخد و مقداری از

خاکستر اجاق را به همراه نان به کمر می بندد تا زندگی پر برکتی

داشته باشد

2_ بیات های روستای سیراوند در منطقه اسدآباد همدان

گروهی از بیات ها در روستای سیراوند در منطقه اسد آباد همدان ساکن

شده اند که آنها رسم مربوط به اجاق را در هنگام ازدواج به صورت دیگری

برگزار می نمایند که در زیر بیان می شود :

بیاتها رسومی در عروسیها دارند که در میان سایر مردم روستا و همچنین سایر ترکهای منطقه دیده نمی شود در پایان عروسی مسابقه ای ترتیب داده می شود که بیشتر جوانان روستا که از آمادگی بدنی بر خوردارند شرکت می کنند  به اینصورت که داماد با ساز و دهل به محلی تخت و هموار میرود در آنجا با طناب شکلی شبیه به گل شش برگ یا ستاره شش پر بر روی زمین توسط ریش سفید طایفه ساخته می شود که به آن اوجاق  یا بیات اوجاقی گفته میشود}  زمانی که این ایل در ترکستان می زیسته بدین صورت که داماد وسط پره های آن ستاره و یا گلبرگ آن گل را بوسیده و در مرحله آخر وسط آن را نیز بوسیده و دستش را بالا می برد و سپس گروهی از جوانان که حدود 400متر دور تر در یک صف ایستاده اند با بالا رفتن دست داماد یا کوره کن  با صدای قاچ (بدو) که در گذشته از صدای تیر استفاده می شد  به سمت اوجاق که داماد در نزدیک آن است می دوند و شخصی که اول به خط پایان برسد یک خروس چاق و چله از داماد به صورت هدیه و پیشکش دریافت می کند و نفر دوم و سوم هم به تناسب پارچه یا دستمال و هدیه دیگری دریافت می کنند که این مراسم با شور و هیجان خاصی بر پا میشود گفته می شود در گذشته به صورت مسابقه سوارکاری با اسبهای ترکمنی ایل بیات بوده واکنون به علت یکجا نشینی این طایفه و نبود اسب به صورت مسابقه دو برگزار میگردد.

مطلب فوق برگرفته از وبلاگ زیر به نویسندگی آقای مجید بیاتی

می باشد

http://www.asadabadsiravand.blogfa.com/?p=3

3_ بیات های روستای خوی در نزدیکی شهرکرد

زمانی با دوستی به اسم آقای حبیبی خویی آشنا گردیدم که آنها نیز از

بیات ها هستند که گویا جدی به نام حبیب بیات داشته اند

آنها به علت گذر زمان و دوری از دیگر مردم ترک زبان قادر به تکلم

به زبان ترکی نیستند ولی جالب این است که رسم اجاق را هنوز

به هنگام ازدواج برگزار می نمایند چنانکه مانند بیات های روستای

سیراوند اقدام به رسم شکل ستاره چند پر می نمایند که عروس

به اطراف آن می گردد و نمادی از اجاق ایل بیات می باشد

 گفتن این پرسش ضروری است که این ستاره چند پر چگونه

و از کجا به رسم اجاق بیاتهای روستای سیراوند و روستای خوی

راه یافته است ؟

آیا اجاق ایل بیات به این شکل در زمانهای بسیار قدیم

ساخته می شده است

که در میان بیاتهای این دو روستا باقی مانده است؟

یا صرفا نمادی از خورشید به عنوان زاینده نور و گرما به عنوان

نماد اجاق بیات است؟

یا ستاره را به عنوان نماد اجاق بیات گرفته اند؟

جالب است بدانید در شجره نامه طوایف ترک اوغوز که در 

کتاب دیوان لغات الترک نوشته محمود کاشغری آمده است

جد اعلای ترکان بیات(بایات) به شخصی به اسم بایات می رسد

که او هم فرزند گون خان(یعنی خورشید خان) است

گفتن این نکته خارج از لطف نیست که بدانید در باور ترکان باستان 

جهان به دور ستاره قطبی می چرخیده است 

که احتمالا علت اهمیت ستاره قطبی برای آنان در کمک گرفتن 

از آن برای مسیریابی بوده است پس احتمال اینکه این

شکل ستاره که توسط ترکان بیات سیراوند و خوی ساخته می شود 

اشاره به ستاره قطبی باشد زیاد می باشد

در قدیم ستاره هشت پر از علایم مورد علاقه ترکها بوده است

آقای زائور حسن اف در کتاب " سکیف های امپراطور " 

دلیل علاقه و شکل گیری ستاره هشت پر را ریشه در آیین کهن

ترکهای آسیای میانه و قبل از تشرف آنها به دین مبین اسلام می داند

ستاره هشت پر در قالی های ترکی و در کاشی کاری آثار تاریخی 

ساخته شده به وسیله سلسله های ترک زیاد دیده می شود

در زیر یک قالی ترکی بافته شده در منطقه شیروان در کشور آذربایجان 

با ستاره های هشت پر و هچنین یک کاشی به شکل ستاره هشت پر

را مشاهده می کنید

امروزه ستاره هشت پر در پرچم کشور جمهوری آذربایجان هم وجود دارد

اما ستاره پنج پر هم در کاشی کاری ابنیه تاریخی که در زمان 

سلسله های ترک ساخته شده اند هم دیده می شود 

محققین بر این باورند که

ستاره پنج پر از ستاره هشت پر اقتباس شده است

جالب است بدانید بیات های روستای سیراوند همانطور که در بالا توضیح 

داده شده بود اجاق بیات را به شکل نمادین بصورت ستاره شش پر درست می کنند

در قرن هجدهم دولت عثمانی تصمیم به انتخاب یک پرچم ملی گرفت. 

این پرچم انتخابی ,در سال 1793 ,ستاره ای هشت گوشه  و هلال ماه داشت.

در سال 1844,در دوره تنظیمات , ماه و ستاره پنج پر به عنوان پرچم ترکیه انتخاب شد

بعد از تجزیه امپراطوری عثمانی بسیاری از کشورهای اسلامی  

که قبلا جزو امپراطوری عثمانی بودند این ستاره پنج پر را 

در پرچم کشورهای خویش بکار گرفته اند

4_ بیات های چمن سلطان

لازم به ذکر است که بیات های منطقه چمن سلطان تا دوران قاجار

رسم اجاق را اجرا می کردند

5_ بیات های اشکفتک

بیات های منطقه اشکفتک در مجاورت شهرکرد در استان

چهارمحال و بختیاری در گذشته این رسم را اجرا می کردند