نگاهی به شاخه خان احمدی از طایفه بیات مستعلی بیگ

نگاهی به شاخه خان احمدی از طایفه بیات مستعلی بیگ

بسم الله الرحمن الرحیم

این مطلب تقدیم میگردد به روح والای مرحوم خان احمد بیات

و شهید قاسم احمدی

ابتدا لازم است مقداری به پیشینه طایفه بیات مستعلی بیگ

یکی از طوایف پرجمعیت ایل بیات بپردازیم

طایفه بیات مستعلی بیگ بخشی از ایل ترک بیات در منطقه اصفهان است

که در زمان شاه عباس اول صفوی به هنگام انتقال پایتخت صفویه به اصفهان ،

به عنوان نیروی جنگی قزلباش و برای حفاظت از پایتخت صفویه در برابر هجوم مهاجمان

به عنوان سپر دفاعی و گارد حفاظتی پایتخت صفویه

در شمالغرب اصفهان(مناطق فریدن و چادگان) و جنوبغرب اصفهان یعنی منطقه سمیرم

مستقر شدند(1)

اینان در واقع بخشی از جمعیت عظیم ایل بیات هستند که ییلاقشان

از زنجانرود شروع و به غرب زنجان امتداد یافته تا بیجار در کردستان ختم میشد

و قشلاقشان از شرق و جنوب شرق همدان شروع تا اراک امروزی(کزاز و کرهرود) و اطرافش ختم می شود(2)

که شاه عباس اول صفوی گروهی از آنان را با انتقال پایتخت صفویه به اصفهان

به اطراف اصفهان منتقل کرد

بیات هایی که به منطقه سمیرم منتقل شدند ریاستشان را مستعلی بیگ بیات به عهده داشته است

به همین دلیل به بیات مستعلی بیگ مشهور شدند

دکتر عیسی شجاعی از اساتید تاریخ نیز در کتاب از خراسان تا تختگاه اصفهان

که در رابطه با طایفه چوله که نماینده قانونی و حاکم دولت صفویه در سمیرم بودند

در باب معرفی دیگر طوایف مستقر در سمیرم در عهد صفویه نیز نام مستعلی بیگ بیات را

به عنوان بزرگ طایفه بیات سمیرم آورده است(3)

اما نام خان احمد بیات را اولین بار در بخش اسناد معاملاتی زمین که بین 

طایفه چوله که حاکم و نماینده دولت صفوی در سمیرم بودند و 

طایفه بیات مستعلی بیگ که در عهد صفویه انجام شده است می بینیم

در دو سند چاپ شده در کتاب از خراسان تا تختگاه اصفهان

بزرگ طایفه بیات مستعلی بیگ

مرادقلی آقا ولد مرحمت پناه خان احمد معرفی میگردد

مشخص است که خان احمد بیات در آن زمان در قیدحیات نبوده است

و چون پسرش یعنی مرادقلی آقا در زمان شاه سطان حسین صفوی میزیسته 

می توان گفت شخص خان احمد بیات معاصر با شاه عباس دوم صفوی و شاه سلیمان صفوی

بوده است(4)

نکته مهمی که وجود دارد داشتن لقب خان برای برای خان احمد بیات است

در دوره صفویه تمامی القاب چون خان ، بیگ و... با هماهنگی دولت صفویه

به بزرگان ایلات ترک اطلاق میشد

 وهر کدام از این القاب جایگاه و کاربرد خاصی داشته

چنانکه در کتاب از خراسان تا تختگاه اصفهان در بخش طبقات اجتماعی در عصر صفویه

دکتر شجاعی می نویسد :

در نظام حکومتی ایران عصر صفوی ، خان در بالاترین مرتبه قرار میگرفت(4)

که با توجه به قزلباش بودن بیات های مستعلی بیگ در سمیرم

می توان فهمید که خان احمد بیات دارای جایگاه ممتازی 

برای دولت صفویه بوده است

چنانکه در اسناد معاملاتی طایفه بیات مستعلی بیگ ،

یکی از بزرگان طایفه چوله که دارای مقام حکومتی در دولت صفویه بوده است

یعنی حاجی نظر علی بیک چوله که با لقب حکومتی نظاما الرفعه

که از عناوین مخصوص مامورین دولت صفوی است اسمش در سند آمده است

با تایید سند مذکور همچنین لقب خان را برای خان احمد بیات تایید مجدد مینماید(5)

در نظام حکومتی فرمانروایان ترک ، که از انسجام و نظم ویژه ای برخوردار بوده

برای هر طبقه از امرا و بزرگان عناوین و القابی مصطلح بود مانند خان (6)

قدیمترین اسناد ثبتی تاریخی متعلق به ایل بیات در مناطق فارس و اصفهان متعلق به

طایفه بیات مستعلی بیگ است

و معروفترین شخص بیات درمناطق اصفهان و فارس از لحاظ جایگاه طبقاتی در عهد صفویه

خان احمد بیات بوده است

لازم به ذکر است لقب خان در دولت صفویه بالاتر از لقب بیگ بوده است

بعد از مرگ مرادقلی آقا نوادگان خان احمد بیات که ریاست طایفه بیات مستعلی بیگ

را برعهده داشتند اقدام به ایجاد شاخه خان احمدی در طایفه بیات مستعلی بیگ نمودند

که در میان طایفه بیات مستعلی بیگ به خان احمدی مشهور هستند

این امر در میان ایلات ترک رایج است که بعد از مرگ یکی از خوانین مطرح معمولا

شاخه ای به اسم او در طایفه ایجاد میکردند

ک هم نام وی باقی بماند و هم نسل او مشخص شود

مانند طایفه زمان خان برگرفته از نام زمان خان نفر ، ایلخان ایل نفر و موسس پل معروف

زمانخان در منطقه چهارمحال و بختیاری

لازم به ذکر است بزرگان طوایف و ایلات ترک به صورت موروثی از پدر به پسر مقامشان منتقل میشد

با آمدن سیستم ثبت احوال و شناسنامه در اوایل دوران پهلوی

شاخه خان احمدی طایفه بیات مستعلی بیگ

اغلب اقدام به گرفتن شناسنامه با نام خانوادگی خان احمدی و احمدی کردند

مانند اینجانب نویسنده مقاله که دارای نام خانوادگی احمدی هستم

امروزه شاخه خان احمدی طایفه بیات مستعلی بیگ

عمدتا در روستاهای بیدزرد و سربیشه در باشت گچساران

و چند خانواده  نیز در منطقه سعدیه شیراز ساکن هستند

نوشته محمدرضا احمدی

گروه فرهنگ و تاریخ ایل بایات(بیات)

منابع :

1_ (ملاجلال الدین محمد منجم یزدی ، تاریخ عباسی یا روزنامه ملاجلال(تهران : وحید ، 1366) ، ص 201)

/کتاب  اصفهان نوشته دکتر لطف الله هنرفر صفحه 56

2_ (نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی نوشته فاروق سومر 

مترجمین دکتر اشراقی و دکتر امامی / ص 230)

3_ کتاب از خراسان تا تختگاه اصفهان نوشته دکتر عیسی شجاعی برجوئی ص 144

4_ کتاب از خراسان تا تختگاه اصفهان نوشته دکتر عیسی شجاعی برجوئی ص 29

5_ کتاب از خراسان تا تختگاه اصفهان نوشته دکتر عیسی شجاعی برجوئی ص 146 و 147

6_ کتاب از خراسان تا تختگاه اصفهان نوشته دکتر عیسی شجاعی برجوئی ص 25

سرکوب قزلباشان شورشی توسط ایل بیات(بایات)

سرکوب قزلباشان شورشی توسط ایل بیات(بایات) :

قزلباشان به نیروی نظامی دولت صفوی گفته می شود

که از ایلات مختلف ترک تشکیل شده است

ایل ترک بیات(بایات) نیز که به ارتش صفویه پیوسته بود در زمره ارتش قزلباشان قرار گرفت(1)

ایلات قزلباش با آنکه نقش مهم و کلیدی در توسعه دولت صفوی داشتند

اما بعد از مرگ شاه اسماعیل اول صفوی که قزلباشان ارادت خاصی به وی به عنوان

مراد و رهبر قزلباشان داشتند رفته رفته بعضی از ایلات ترک قزلباش

دست به خود سری هایی زدند و آن تبعیتی که از شاه اسماعیل اول صفوی را داشتند

از پادشاهانی که بعدا جانشین وی شدند نداشتند

از جمله این خود سری های بعضی از قزلباشان در زمان شاه محمد صفوی

فرزند شاه طهماسب صفوی به اوج خود رسید

از جمله می توان به اقدام قزلباشان شورشی در تسخیر ، شهر قزوین

که پایتخت صفویه بود در زمانی که شاه محمد صفوی و ولبعهدش شاهزاده حمزه میرزا

برای جنگ در تبریز بودند اشاره کرد(2)

در بهار سال 994 هجری قمری (3) شاهزاده حمزه میرزا با قشونی از اردوگاه قزلباشان صفویه

در تبریز به سوی قزوین حرکت کرد در قشون شاهی

اروج بیگ بیات از سرداران ایل بیات را به فرماندهی بک گروه از سوارکاران قزلباش تعیین کرد(4)

به علاوه پس از رسیدن فوج قزلباشان اردوی شاهی از تبریز به سلطانیه زنجان ،

ایل بیات(بایات) که در آن زمان زندگی عشایری داشته 

و ییلاقشان از زنجان رود شروع و به سمت غرب زنجان امتداد یافته تا

به منطقه بیجار در استان کردستان امروزی ختم میشد(5)

و قشلاقشان نیز از شرق و جنوب شرق همدان شروع تا به اراک امروزی و اطرافش امتداد می یافت

در فصل بهار در ییلاق خویش بودند و در سلطانیه به اردوی شاهزاده حمزه میرزا ملحق شدند(6)

دوازده هزار جنگجوی سواره و پیاده از ایل بیات(بایات) به فرماندهی

جعفر قلیخان بیات ،  نجیب سلطان بیات ، شاه علی سلطان بیات و بدل سلطان بیات

که همگی عموزاده اروج بیگ بیات بودند به اردوی شاهزاده حمزه میرزا صفوی پیوستند

و پیوستن قزلباشان بیات به اردوی شاهزاده صفوی موجب رضایت و آرامش بسیار شاهزاده صفوی شد(7)

فزلباشان شورشی به محض آنکه از پیوستن قزلباشان بیات به اردوی شاهزاده صفوی

مطلع شدند پیکی را به سوی ایل بیات فرستادند تا آنان را نیز با خود همراه کنند

لیکن چون خوانین ایل بیات نسبت به شاه قانونی یعنی محمد شاه صفوی وفادار بودند

یک کلمه پاسخ نداده و فقط دستور دادند که پیک قزلباشان شورشی را با سر به آبگیری

که در همان حوالی بود بیفکنند وی از آن آبگیر نیمه جان گریخت و خود را به قزوین رساند

و جواب خوانین ایل بیات را به سران قزلباشان شورشی رساند(8)

چند روز بعد جنگی میان قزلباشان طرفدار شاه صفوی که قزلباشان بیات نیز در 

میان آنان بود و قزلباشان شورشی صورت گرفت

که به پیروزی قاطع قزلباشان طرفدار شاه صفوی و تسخیر مجدد شهر قزوین پایتخت صفویه

و سرکوب لشگر قزلباشان شورشی منجر شد(9)

بدین ترتیب ایل بیات(بایات) نقش تعیین کننده ای در ادامه سلطنت صفویه بازی کرد

و برگ زرینی در تاریخ ایل سلحشور بیات است

نوشته محمدرضا احمدی

گروه فرهنگ و تاریخ ایل بایات(بیات)

منابع :

1_ کتاب نقش ایلات و طوایف آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی

نوشته پروفسور فاروق سومر

2_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 232

3_ کتاب زندگانی شاه عباس اول تالیف نصرالله فلسفی / انتشارات دانشگاه تهران

ص 102

4 _ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 232

5_ نقش ترکان آناطولی در تشکیل و توسعه دولت صفوی نوشته فاروق سومر 

مترجمین دکتر اشراقی و دکتر امامی / ص 230

6_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 232

7_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 232 ، 233

8_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 233

9_ کتاب دون ژوان  تالیف اروج بیگ بیات / انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب

 ترجمه مسعود رجب نیا / سال 1338 / ص 234 ، 235

پست موقت

طایفه بیات قرایی 

محل زندگی : روستای بیدزرد (ساری سوگوت ) در بیرون از شیراز

بیشترشان دارای نام خانوادگی بیات می باشند

/////////////////////////////////////////////////////////////////////

بیات های منطقه سیاخ دارنگون در اطراف شیراز که در روستاهایی مانند

روستای قلعه چوبی و جلال آباد سیاخ و روستای همدملو سیاخ

ساکن می باشند و بیات های منطقه کهمره سرخی از بیات های عمله هستند

//////////////////////////////////////////////////////////////////

 طایفه بیات قرایی

تعدادی هم در روستای گشنکان (واقع در شیراز ، انتهای جاده کفترک)
ساکن شده اند
هچنین چندین دهه قبل گروهی از افراد این تیره در محله سید آباد شیراز
ساکن شدند و یکی از آنان شخصی به اسم حاج قنبر علی بیات پور بود
که در آنجا یک باسکول احداث نمود که امروزه محله سید آباد به محله
باسکول حاج قنبر معروف است همچنین از کارهای خیر ایشان ساخت
برج ساعت حرم حضرت سیدعلاالدین حسین (ع) معروف به آستانه در شیراز
است قبر ایشان هم در پایین برج ساعت یعنی اتاقی که امروزه دفتر خدام است
واقع شده است

//////////////////////////////////////////////////////////////

بنکوه بیات همدملو در بیگدلی

لازم به ذکر است گروهی از افراد این بیات  بعدا به تیره
بیگدلی در ایل قشقایی پیوسته اند که به همدم اولادی معروفند

//////////////////////////////////////////////////////////////////

همینطور یک خانواده از بیات های بیدزرد با خانواده ای از تیره

کله لو از طایفه شش بلوکی وصلت نموده اند که فرزندان آن ها

در منطقه رامجرد زندگی می کنند و در سالهای اخیر بیشترشان

به شهر مرودشت نقل مکان کرده اند
بخش دیگری از بیات هادر کوار و فیروزآباد و محله بهمنی
شهر بوشهر ساکن هستند

/////////////////////////////////////////////////////

گروه دیگری از بیات ها معروف به طایفه بیات قرایی

بیات های شرق استان فارس که در مناطقی مانند نی ریز و آباده طشک
و حوالی آن ها ساکن شده اند

بوانات : در روستاهای منطقه بوانات هم گروهی از طایفه بیات 

بصورت پراکنده زندگی می کنند مانند روستای سرچهان

مرحوم خدامراد بیات از بزرگان بیات های بوانات بود که به دلیل امنیتی

که در منطقه ایجاد کرده بود بین مردم منطقه محترم است

  لازم به ذکر است مدتها منطقه

صفا شهر و بوانات به اسم ترکی " قنقری " شناخته می شد

و محل استقرار طوایف مختلف ترک می باشد ولایت قنقری

تا مدت ها بصورت خان نشین اداره می شد

//////////////////////////////////////////////////

 بیات خداوردی بیگ(بیات شاهپرست یا بیات عمله) :

محل زندگی : زمستان در افزر و تابستان در قنات دهداری قشلاق و ییلاق می نمایند

همچنین بخشی از بیات های خداوردی بیگ در کوار زندگی می کنند

لازم به ذکر است بعد از این که غلامرضاخان شاهپرست کلانتر تیره بیات خداوردی بیگ شد

آنها به بیات شاهپرست هم مشهور شدند در همین اواخر تعدادی از عشایر بیات خداوردی بیگ

در کمپ عشایری بیات در شهرستان قیر و کارزین ساکن شده اند

همچنین بخشی از بیات های خداوردی بیگ در مناطق هنگام و زاخرویه از توابع قیر و کارزین

زندگی می کنند بیات خداوردی بیگ هم از طایفه بیات های  عمله هستند

از آنجا که بیات های خداوردی بیگ به طایفه عمله دراتحادیه ایلیاتی قشقایی ملحق شده

به بیات عمله مشهور شدند در صورتی که عمده تیره بیات عمله در منطقه فارس و بوشهر

بصورت مستقل از دیگر ایلات زندگی می کنند

محله بیات

محله بیات :

محله بیات، جز بافت قدیم شهر شیراز، محسوب می‌گردد. به لحاظ جغرافیایی،

در محدوده فاصله بین حرم امامزاده احمد بن موسی الکاظم (ع) (شاه‌چراغ)

تا حرم امامزاده سید علاءالدین بن موسی الکاظم (آستانه)(ع) 

و در نزدیکی نارنجستان قوام قرار دارد.

قدمت این محله به دوره سلسله ترک افشاریان میرسد

که محل اسکان گروهی از افراد ایل ترک بیات است

وجود خانه صالح خان بیات حاکم افشاریان در منطقه فارس در محله بیات

تایید کننده این موضوع است که بافت محله بیات متعلق به دوره افشاریان است

صالح خان بیات سردار مشهور و نام آور نادرشاه افشار بود

بعد از مرگ نادرشاه افشار و به سلطنت رسیدن عادلشاه افشار

از سرداران مشهور عادلشاه افشار (برادرزاده نادرشاه افشار) شد بعد از مدتی

به مقام فرماندهی سپاه افشاریه در منطقه جنوب ایران

(استان فارس امروزی) و بیگلربیگی (والی منطقه فارس) منصوب گردید

و همراه گروهی از بیات ها از خراسان رهسپار شیراز شد

 که بعدا در منطقه فارس به بیات آغ اولی  مشهورشدند

وی در درگیری با قوای زندیه که قصد تصرف شیراز را داشتند کشته شد(1)(2)

صالح خان بیات و بیات های همراه وی که از خراسان به منطقه فارس عازم شده بودند

در محله ای در بافت قدیمی شیراز که امروزه به اسم محله بیات مشهور است ساکن شدند(3)

تا چند دهه قبل بیات ها همچنان در این محله ساکن بودند و به زبان ترکی تکلم می کردند

اما با مرکز استان شدن و گسترش شیراز و مهاجرت از نقاط مختلف به شیراز در چند دهه اخیر

محله بیات شیراز مانند دیگر محلات قدیمی شیراز دچار تغییر بافت جمعیتی شد

و بیات ها به دیگر نقاط شیراز نقل مکان کردند

به گونه ای که در سال 1397 هجری خورشیدی فقط یک خانوار از بیات ها در محله بیات باقیمانده بودند

بیات های آغ اولی به دلیل پراکندگی در نقاط مختلف شهر شیراز و ازدواج با دیگر اقوام

امروز قادر به تکلم به زبان ترکی که زبان اجدادی ایشان است نیستند

شغل بیاتهای آغ اولی تا اوایل قرن چهاردهم در یکی از گذرهای محله اسحاق بیگ خرید و فروش اسب

بوده است که در آن زمان جزو مشاغل با درآمد سطح بالا بوده است

که این شغل را از اجداد ایلیاتی خود به ارث برده وحفظ کرده بودند(4)

با روی کار آمدن سازمان ثبت احوال و رایج شدن شناسنامه در اوایل قرن گذشته ،

بیات های محله بیات اکثرا با نام خانوادگی بیات و تعداد محدودی نیز با نام خانوادگی آق اولی(آغ اولی)

شناسنامه گرفته اند

درچند دهه اخیر به دنبال طرح سازمان میراث فرهنگی برای ثبت خانه های تاریخی شیراز

تعدادی از خانه های محله بیات به عنوان خانه تاریخی ثبت شدند که در زیر به تعدادی از آنها اشاره می شود :

1_ خانه صالح خان بیات (حاکم منطقه فارس)

2_ خانه بیات به شماره ثبتی  3064

3_ خانه ای در محله بیات که در تاریخ 11/06/1382 با شماره 9798 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

4_ خانه ای واقع در طاق فکور بیات، پلاک 11و 9  که در تاریخ 08/05/1381 با شماره 6062

در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

5_ خانه ای درمحله بیات، کوچه 316، پلاک 37

این خانه در تاریخ 10/03/1382 با شماره 8723 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

6_ خانه ای در محله بیات، کوچه شهید احمدنژاد،

پلاک28 این خانه در تاریخ 10/03/1382 با شماره 8660 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

7_ خانه شیرزاد بیات واقع در شیراز، محله گودعربان، خیابان لطفعلی خان زند،

کوچه تریاکچی، پلاک 8 این خانه در تاریخ 08/05/1381 با شماره 6072

در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

(لازم به ذکر است همانطور که در بالا اشاره شد در چند دهه اخیر اکثر بیات ها

خانه های خود را به افراد غیر بومی فروختند لذا در هنگام ثبت بعضی از خانه های محله بیات

در فهرست آثارملی ایران ، بعضی از این خانه ها به اسم خریداران غیر بومی آن که بیات نبودند

ثبت گردیده است)

نویسنده محمدرضا احمدی

پانویس :

1- (مرعشی صفوی ص 121 / کلانتر ص 48/ فسایی ج 1 ص 583-596)

2- ( رجوع شود به فارسنامه ناصری)

3- کتاب از باورد یا ابیورد خراسان تا ابیورد یا ابلورد فارس

و گفتاری درباره ایلات و عشایر فارس نوشته مظفرقهرمانی ابیوردی/نسخه الکترونیک/ص192

4- (فسائی ج ۲ ص ۹۱۹)

محله بیات

محله بیات :

محله بیات، جز بافت قدیم شهر شیراز، محسوب می‌گردد. به لحاظ جغرافیایی،

در محدوده فاصله بین حرم امامزاده احمد بن موسی الکاظم (ع) (شاه‌چراغ)

تا حرم امامزاده سید علاءالدین بن موسی الکاظم (آستانه)(ع) 

و در نزدیکی نارنجستان قوام قرار دارد.

قدمت این محله به دوره سلسله ترک افشاریان میرسد

که محل اسکان گروهی از افراد ایل ترک بیات است

وجود خانه صالح خان بیات حاکم افشاریان در منطقه فارس در محله بیات

تایید کننده این موضوع است که بافت محله بیات متعلق به دوره افشاریان است

صالح خان بیات سردار مشهور و نام آور نادرشاه افشار بود

بعد از مرگ نادرشاه افشار و به سلطنت رسیدن عادلشاه افشار

از سرداران مشهور عادلشاه افشار (برادرزاده نادرشاه افشار) شد بعد از مدتی

به مقام فرماندهی سپاه افشاریه در منطقه جنوب ایران

(استان فارس امروزی) و بیگلربیگی (والی منطقه فارس) منصوب گردید

و همراه گروهی از بیات ها از خراسان رهسپار شیراز شد

 که بعدا در منطقه فارس به بیات آغ اولی  مشهورشدند

وی در درگیری با قوای زندیه که قصد تصرف شیراز را داشتند کشته شد(1)(2)

صالح خان بیات و بیات های همراه وی که از خراسان به منطقه فارس عازم شده بودند

در محله ای در بافت قدیمی شیراز که امروزه به اسم محله بیات مشهور است ساکن شدند(3)

تا چند دهه قبل بیات ها همچنان در این محله ساکن بودند و به زبان ترکی تکلم می کردند

اما با مرکز استان شدن و گسترش شیراز و مهاجرت از نقاط مختلف به شیراز در چند دهه اخیر

محله بیات شیراز مانند دیگر محلات قدیمی شیراز دچار تغییر بافت جمعیتی شد

و بیات ها به دیگر نقاط شیراز نقل مکان کردند

به گونه ای که در سال 1397 هجری خورشیدی فقط یک خانوار از بیات ها در محله بیات 

باقیمانده بودند

بیات های آغ اولی به دلیل پراکندگی در نقاط مختلف شهر شیراز و ازدواج با دیگر اقوام

امروز قادر به تکلم به زبان ترکی که زبان اجدادی ایشان است نیستند

شغل بیاتهای آغ اولی تا اوایل قرن چهاردهم در یکی از گذرهای محله اسحاق بیگ 

خرید و فروش اسب بوده است که در آن زمان جزو مشاغل با درآمد سطح بالا بوده است

که این شغل را از اجداد ایلیاتی خود به ارث برده و حفظ کرده بودند(4)

با روی کار آمدن سازمان ثبت احوال و رایج شدن شناسنامه در اوایل قرن گذشته ،

بیات های محله بیات اکثرا با نام خانوادگی بیات و تعداد محدودی نیز 

با نام خانوادگی آق اولی(آغ اولی)شناسنامه گرفته اند

درچند دهه اخیر به دنبال طرح سازمان میراث فرهنگی برای ثبت خانه های تاریخی شیراز

تعدادی از خانه های محله بیات به عنوان خانه تاریخی ثبت شدند که در زیر به تعدادی از آنها اشاره می شود :

1_ خانه صالح خان بیات (حاکم منطقه فارس)

2_ خانه بیات به شماره ثبتی  3064

3_ خانه ای در محله بیات که در تاریخ 11/06/1382 با شماره 9798 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

4_ خانه ای واقع در طاق فکور بیات، پلاک 11و 9  که در تاریخ 08/05/1381 با شماره 6062

در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

5_ خانه ای درمحله بیات، کوچه 316، پلاک 37

این خانه در تاریخ 10/03/1382 با شماره 8723 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

6_ خانه ای در محله بیات، کوچه شهید احمدنژاد،

پلاک28 این خانه در تاریخ 10/03/1382 با شماره 8660 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت 

رسیده است

7_ خانه شیرزاد بیات واقع در شیراز، محله گودعربان، خیابان لطفعلی خان زند،

کوچه تریاکچی، پلاک 8 این خانه در تاریخ 08/05/1381 با شماره 6072

در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است

(لازم به ذکر است همانطور که در بالا اشاره شد در چند دهه اخیر اکثر بیات ها

خانه های خود را به افراد غیر بومی فروختند لذا در هنگام ثبت بعضی از خانه های محله بیات

در فهرست آثارملی ایران ، بعضی از این خانه ها به اسم خریداران غیر بومی آن که بیات نبودند

ثبت گردیده است)

نویسنده محمدرضا احمدی

پانویس :

1- (مرعشی صفوی ص 121 / کلانتر ص 48/ فسایی ج 1 ص 583-596)

2- ( رجوع شود به فارسنامه ناصری)

3- کتاب از باورد یا ابیورد خراسان تا ابیورد یا ابلورد فارس

و گفتاری درباره ایلات و عشایر فارس نوشته مظفرقهرمانی ابیوردی/نسخه الکترونیک/ص192

4- (فسائی ج ۲ ص ۹۱۹)